ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1961.

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΘΥΜΗΣΕΣ

            Αφιερωμένες στις τρεις κόρες μου: Την Έλενα και την Πέννυ στην Αθήνα και, στη μακρυνή Νέα Υόρκη, την Αθηνά (του Πάνου... βεβαίως- βεβαίως) Αδαμoπούλου που ξέρει πόσο τη λατρεύω και ξέρω πόσο μ’αγαπά. Με ολόψυχες ευχές, οι μουσικοσυνθέσεις της να την κάνουν πασίγνωστη σε όλη την υφήλιο.

ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1961

«ΜΗΔΕΙΑ» ΤΟΥ ΚΕΡΟΥΜΠΙΝΙ ΜΕ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ

            Βαθειά έχει χαραχτεί στη μνήμη μου, με χρυσά ανεξίτηλα γράμματα, η παράσταση τής «ΜΗΔΕΙΑΣ» με τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ. Σ’εκείνο το Επιδαύρειο προσκύνημα, σ’εκείνη την προσήλια πλατωσιά του θεάτρου, βρεθήκαμε είκοσι χιλιάδες θεατές- ακροατές. Τότε που μέσα στην «εκκωφαντική» σιγαλιά της πυκνοπευκόφυτης μυριοχιλιοπροσκυνημένης Επιδαύρου τα φώτα έσβησαν και μόνο ο γρύλος και το τριζόνι με το λυπητερό τους τραγούδι ήταν πια πρόθυμα να κρατήσουν συντροφιά για δυο ώρες στη θλιμένη και βαριολαβωμένη στην ψυχή, απ’την απιστία του Ιάσονα, ΜΗΔΕΙΑ. Νεκρική σιγή. Σιγή που αρμόζει στην περίσταση και που προλέγει το θανατικό που έρχεται στο παλάτι του Ιάσονα.

            Ξαφνικά τα έγχορδα σχίζουν τη σιωπή της νύχτας και σε λίγο με ένα άγριο κρεσέντο θέλουν λες να σβήσουν τους ήχους απ’τα καρφιά που στερεώνουν νοερά τη ΜΗΔΕΙΑ στο σταυρό του μαρτυρίου της. Η παράσταση της ΜΗΔΕΙΑΣ με τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ είχε αρχίσει. Κι εμείς οι τυχεροί, επί δύο ώρες δεν χορταίναμε να έχουμε τη γεύση της μελίρρυντης φωνής της ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΛΛΑΣ και συγχρόνως την ερμηνευτική εικόνα της θεϊκής καλλιτέχνιδας, που με περισσή έμπνευση είχε σκηνοθετήσει, σε μια σκηνοθεσία παρόμοια με αρχαίας τραγωδίας, ο φοβερός από τότε Αλέξης Μινωτής. Και είχε οδηγήσει τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ να πλημμυρίσει με την ιμαλαϊκής τεχνοτροπίας προσωπικότητά της την κονίστρα του αρχαίου θεάτρου, απ’ όπου έστελνε τη φλόγα του ολόλαμπρου βλέμματός της μέχρι την τελευταία –πάνω ψηλά- κερκίδα του κοίλου.

            Τότε που η φωνή της, όντας ένα σπάνιο θεόσταλτο δώρο, δημιουργούσε μια αυθόρμητη έλξη στον θεατή- ακροατή! Το λυρικό της πάθος και οι εξάρσεις στις κορώνες της, έδειχναν ότι η ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ είχε σκαρφαλώσει αηδονολαλώντας σε μια απίθανη, σε μια θεϊκή εκφραστική «αριστεία», σε μια απαράμιλλη φωνητική τελειότητα. Σαν ΜΗΔΕΙΑ, χρωμάτιζε το λόγο της με ένα αίσθημα αναμίλλητο που έβγαινε καθάριο μέσα απ’τα τρίσβαθα της λαβωμένης από την απιστία του Ιάσονα γυναίκειας ψυχής της. Γι’αυτό το αίσθημα είπε κάποτε η Κική Μορφονιού: Επίδαυρος 1961. ΜΗΔΕΙΑ. Είμαστε κρυμμένες πίσω από μια κολώνα και βλέπαμε τον Ιάσονα που πήγαινε να παντρευτεί τη Γλαύκη, έχοντας εγκαταλείψει τη ΜΗΔΕΙΑ. Και τότε βλέπω τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ που άρχισε να δακρύζει για το κακό που τη βρήκε. Τόσο φοβερό ήταν το δόσιμό της στον ρόλο της. Αισθανόταν, ανάσαινε, ζούσε τη ΜΗΔΕΙΑ κυριολεκτικά.

            Έτσι θυμάμαι ότι έζησα κι εγώ τη ΜΗΔΕΙΑ – ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ εκείνη την «Άγια Νύχτα» στην Επίδαυρο. Εκείνη τη νύχτα που θυμάμαι ολοζώντανη ακόμα και σήμερα με πάμπολλες φοβερές στιγμές να έχουν στοιχειώσει τη μνήμη μου. Πείρα δεν είχα τότε, όντας ένα εντεκάχρονο μειράκιον και έχοντας παρακολουθήσει λίγες παραστάσεις στο Ηρώδειο και στο Εθνικό Θέατρο. Παρ’όλα αυτά, θυμάμαι και τώρα, σαν να’ταν χθες, ότι για δύο ώρες αναγάλιαζα και αισθανόμουν ότι αυτό που άκουγα απ’την ουρανόσταλτη φωνή της ήταν η «ΤΕΛΕΙΑ ΑΡΜΟΝΙΑ»! Μια φαντασμαγορική, απαστράπτουσα, αναμίλλητη προσωπικότητα απέπνεε η λατρεμένη σ’ολόκληρη την υφήλιο γοητευτική μορφή της ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΛΛΑΣ, με εκείνη τη μουσική λιτότητα και εντιμότητα, που την ανέβασαν στα ουράνια και την κάθισαν στον παγκόσμιο θρόνο της ντίβας. Και ήταν αληθινά μια ντίβα αυτή η ΜΗΔΕΙΑ, γιατί η μουσική της εκφραστικότητα ήταν ολόλαμπρη και ακόμα οι βίαιες κινήσεις της, όπως το άρπαγμα των δυό παιδιών της για να τα οδηγήσει στη σφαγή, έκοβαν την ανάσα των θεατών. Όπως ήταν φοβερή στις σκηνές που ύψωνε με δύναμη τη θεϊκή γροθιά της λες και προσπαθούσε να χτυπήσει τα μεσούρανα. Γιατί η ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ δεν ήταν μόνο μια ανεπανάληπτη, μια μοναδική στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα υψίφωνος. Ήταν μαζί και μια αληθινή ηθοποιός, μια φοβερή τραγωδός. Γι’αυτό άλλωστε και η μεγάλη Κατίνα Παξινού τη λάτρευε. Με αυτές τις πρωτόγνωρες ικανότητές της η ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ άρπαξε τα recitativi της ΜΗΔΕΙΑΣ και «παίζοντας και τραγουδώντας» και «τραγουδώντας και παίζοντας» εκτόξευσε την ερμηνευτική της «αριστεία» στα μεσουράνια. Κυριολεκτικά μας έκαιγε το πυρίφλογο βλέμμα της, με αιτία την οργή της για τη συμπεριφορά του Ιάσονα, τη μιζέρια για τη διάλυση του σπιτικού της και τη μάνητα για εκδίκηση όταν απ’τα τρίσβαθα της μυριολαβωμένης ψυχής της άφηνε να βγει και να ξεσχίσει, σαν αμφίστομο μαχαίρι την Επιδαύρεια νύχτα εκείνο το φοβερό: «Θεοί της κόλασης, ελάτε κοντά μου». Ήταν ένα πύρινο βλέμμα που δεν μπορούσε να σβήσει ούτε το δάκρυ απ’το θρήνο της μάννας που έχανε τα παιδιά της.

            Κι εγώ θυμάμαι – με μια ενάργεια κρυστάλλινη – ότι ήμουν μαζεμένος στο κοίλον της Επιδαύρου και κρατούσα την ανάσα μου απ’το φόβο μη χάσω έστω μία νότα απ’τη μελίρρυτη μελωδία που μας κερνούσε η ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ με τις χρυσές κύλικες της εκφραστικής της τελειότητας οδηγώντας είκοσι χιλιάδες θεατές σ’ένα πανάχραντο μεθύσι μουσικής ευωχίας! Τότε που, όπως λέει ο ποιητής, «Μώγγιξε τα νεύρα μ’άφραστη γλυκάδα». Και αισθανόμουν, με μια αγνή «παιδική περηφάνεια» που μέχρι σήμερα μου βγαίνει συχνά σε πολλές εκφάνσεις της καθημερηνότητάς μου, ότι ήμουν ένας θεοσημαδεμένος τυχερός θνητός, που έβλεπε ζωντανή τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ, ΜΗΔΕΙΑ, στην Επίδαυρο.

            Και δεν θα ξεχάσω την «φιλικά εμπόλεμη» συμπεριφορά ενός φίλου, γνωστού πιανίστα και μουσικοσυνθέτη, ο οποίος κάποτε μου φώναξε στεντόρια: ΦΥΓΕ ΣΕ ΜΙΣΩ!!! Εγώ είμαι τόσα χρόνια μουσικός και δεν κατόρθωσα κάποτε να δω ζωντανή τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ έστω να βαδίζει μπροστά μου. Ενώ εσύ, που τόσα χρόνια είσαι ένας απλός διάκονος της Κτηνιατρικής Επιστήμης και όχι ένας μουσικός όπως εγώ, είχες τη θεόσταλτη τύχη να δεις ζωντανή τη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ και μάλιστα στη φοβερή ΜΗΔΕΙΑ και το πιο τρομερό, στον ιερό χώρο της Επιδαύρου. ΦΥΓΕ. ΣΕ ΜΙΣΩ!!!

            Να ‘σαι καλά φίλε Γιάννη!

Αθήνα 6 Αυγούστου 2017 (όπως τότε)

Ηλίας Π. Γιαννιάς

Κτηνίατρος