Με τον όρο σπονδή εννοείται είδος θυσίας στα συμφραζόμενα της αρχαιοελληνικής θρησκείας και της λατρείας των Εθνικών. Στις σπονδές συγκαταλέγονται όλες οι προσφορές προς τους Θεούς με έκχυση επάνω στον βωμό διαφόρων θρεπτικών ή πολυτίμων υγρών, όπως λ.χ. αρωμάτων, οίνου, μελιού, γάλακτος, ελαίου, χυμών φρούτων, κ.ά.
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν έτσι η ιεροτελεστία, στη διάρκεια της οποίας χυνόταν στη γη, στη θάλασσα ή πάνω σε φωτιά θυσίας ποτό ή άλλο υγρό, με τη συνοδεία ρυθμικής απαγγελίας ωδών ή και αυλού, τον οποίο έπαιζε ο "σπόνδαυλος". Η σπονδή αλλά και το υγρό που χρησιμοποιούταν ήταν ανάλογα με τη φύση του σκοπού για τον οποίο γινόταν. Υπήρχαν σπονδές "αιματηρές" (όταν συνδυάζονταν με σφάγιο πάνω στη φωτιά βωμού) και "αναίμακτες", που ονομάζονταν επίσης και "χοές" ή "λοιβές". Οι τελευταίες αυτές γίνονταν κυρίως προς τιμή των νεκρών ή των χθόνιων θεοτήτων. Ως σπονδικά υγρά χρησιμοποιούνταν το κρασί, το λάδι, το μέλι, το γάλα κ.ά.. Οι σπονδές που περιλαμβάνουν οίνο λέγονται οινόσπονδα. Το κρασί χυνόταν είτε "άκρατο" (σκέτο) είτε ανάμεικτο με νερό (“κεκραμένο”). Σπονδή με κρασί γινόταν συχνά και σε διάφορες συνεστιάσεις. Σε μερικές περιπτώσεις απαγορευόταν η σπονδή κρασιού στους θεούς εκείνους που δεν δέχονταν τις σπονδές του είδους αυτού. Έτσι, το κρασί απαγορευόταν σε σπονδές στις Μούσες, τις Ευμενίδες, την Μνημοσύνη, την Ουρανία Αφροδίτη, την Ηώ, τον Ήλιο και τη Σελήνη. Οι σπονδές στις οποίες δε χρησιμοποιούνταν κρασί, ονομάζονταν "άοινοι" ή "νηφάλιοι" ή "νηφάλια" και επειδή γινόταν συνήθως από μέλι, νερό ή κράμα τους , ονομάζονταν "μελίσπονδα", "μειλίγματα", "υγρόσπονδα", ή "ελαιόσπονδα".
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν έτσι η ιεροτελεστία, στη διάρκεια της οποίας χυνόταν στη γη, στη θάλασσα ή πάνω σε φωτιά θυσίας ποτό ή άλλο υγρό, με τη συνοδεία ρυθμικής απαγγελίας ωδών ή και αυλού, τον οποίο έπαιζε ο "σπόνδαυλος". Η σπονδή αλλά και το υγρό που χρησιμοποιούταν ήταν ανάλογα με τη φύση του σκοπού για τον οποίο γινόταν. Υπήρχαν σπονδές "αιματηρές" (όταν συνδυάζονταν με σφάγιο πάνω στη φωτιά βωμού) και "αναίμακτες", που ονομάζονταν επίσης και "χοές" ή "λοιβές". Οι τελευταίες αυτές γίνονταν κυρίως προς τιμή των νεκρών ή των χθόνιων θεοτήτων. Ως σπονδικά υγρά χρησιμοποιούνταν το κρασί, το λάδι, το μέλι, το γάλα κ.ά.. Οι σπονδές που περιλαμβάνουν οίνο λέγονται οινόσπονδα. Το κρασί χυνόταν είτε "άκρατο" (σκέτο) είτε ανάμεικτο με νερό (“κεκραμένο”). Σπονδή με κρασί γινόταν συχνά και σε διάφορες συνεστιάσεις. Σε μερικές περιπτώσεις απαγορευόταν η σπονδή κρασιού στους θεούς εκείνους που δεν δέχονταν τις σπονδές του είδους αυτού. Έτσι, το κρασί απαγορευόταν σε σπονδές στις Μούσες, τις Ευμενίδες, την Μνημοσύνη, την Ουρανία Αφροδίτη, την Ηώ, τον Ήλιο και τη Σελήνη. Οι σπονδές στις οποίες δε χρησιμοποιούνταν κρασί, ονομάζονταν "άοινοι" ή "νηφάλιοι" ή "νηφάλια" και επειδή γινόταν συνήθως από μέλι, νερό ή κράμα τους , ονομάζονταν "μελίσπονδα", "μειλίγματα", "υγρόσπονδα", ή "ελαιόσπονδα".
Οι μαθητές του 6ου Γυμνασίου Αρρένων Αθηνών στα πλαίσια της πρακτικής εφαρμογής των διδαχθέντων στις αίθουσες διδασκαλίας, προέβησαν σε πρακτική εξάσκηση «σπονδής» και μάλιστα «αναίμακτης» με κεκραμένον οίνον υπό μορφήν βύννης (μπύρας). Η σπονδή προσεφέρθη ως χοή (ή λοιβή) προς τιμήν των νεκρών του κοιμητηρίου Ωρωπού το 1969. Μετά την σπονδήν ανεπέμφθη δέησις εις τας χθονίας και τας ουρανίας θεότητας. Τα φωτογραφικά ντοκουμέντα δυστυχώς δεν ανηρτήθησαν εις τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, ως έδει. Υποχρέωσίς μας να τα αναρτήσωμεν ενταύθα.
Δια την ευθύνη του φωτορεπορτάζ,
Eye doc
![]() |
Φωτό 1 Πάνω στον τάφο : Αριστερά Αβερκιάδης και δεξιά Καμπουράκης. 'Όρθιοι :Από αριστερά Γαβριήλ, Κοκκώσης και Καραμούζης. |
![]() | |
|
![]() |
Φωτό 3 Κάτω: Από αριστερά Γιαννακάκης και Κοκκώσης Όρθιοι :Από αριστερά Αβερκιάδης, Καρακώστας, Γαβριήλ, Καραμούζης και Καμπουράκης. |
![]() |
Φωτό 4 ( Άργος . Αρχείο Γ.Πισιμίση) Μέσα στο τάφο : Από αριστερά .................., .Μησιακούλης.και Σιώζος. Πάνω : Από αριστερά Φραγκούλης και Πισιμίσης. |