Ίσθμια – Κεχριές – Αμόνι (μέρος Β’)

Οι αρχαίες Κεγχρεές

Πέντε περίπου χιλιόμετρα νότια της Ισθμίας, βρίσκονται τα ερείπια των αρχαίων Κεγχρεών επινείου της Κορίνθου στο Σαρωνικό κόλπο. Οι ανασκαφές της Αμερικανικής Σχολής αποκάλυψαν οικοδομήματα του αρχαίου λιμανιού (τμήμα τους βρίσκεται μέσα στη θάλασσα) και στην παραλία ενδιαφέρουσες λιμενικές εγκαταστάσεις. Από τα κτίρια των Ρωμαϊκών Χρόνων που βρέθηκαν, ένα, εν μέρει κατακλυσμένο από τη θάλασσα, αποδίδεται στο ναό της Ίσιδας. Συνεχόμενο είναι το κτίριο παλαιοχριστιανικής βασιλικής, με καλοδιατηρημένο μωσαϊκό δάπεδο. Στη βόρεια πλευρά υπάρχουν λείψανα πύργου και θεμέλια οικοδομημάτων Ρωμαϊκών και Χριστιανικών Χρόνων, ενώ στον βόρειο λιμενοβραχίονα πιθανολογείται η ύπαρξη ναού της Αφροδίτης στην είσοδο του. Στις Κεγχρεές υπήρχε πρώιμη χριστιανική κοινωνία για την οποία κάνει λόγο ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του καθώς και εβραϊκή παροικία .

Η ξενάγηση:

        Στην παραλία, μπροστά από τα ερείπια του νότιου λιμενοβραχίονα, συνεχίσαμε την κουβέντα μας. Στη συζήτηση λύθηκαν απορίες αλλά οδηγηθήκαμε  και σε προβληματισμούς. Συζητήσαμε για τον Ισθμό, τις σκέψεις και τις προσπάθειες για τη διάνοιξη της διώρυγας που ξεκίνησαν από τον Περίανδρο (602 πΧ), και συνεχίστηκαν με τον Καλιγούλα, τον Νέρωνα, τον Ηρώδη Αττικό και  τον Αδριανό. Η διάνοιξη έγινε τελικά μεταξύ 1880 και 1893. Ξεκίνησε από τη Διεθνή Εταιρεία της Θαλάσσιας Διώρυγας της Κορίνθου και ολοκληρώθηκε από εταιρεία του Ανδρέα Συγγρού  (λόγω έλλειψης χρημάτων της αρχικής εργολήπτριας εταιρείας.

Έγινε ακόμη περιγραφή του τρόπου που γινόταν η μεταφορά των πλοίων από τον Σαρωνικό (Λιμάνι Κεχρεών) στον Κορινθιακό κόλπο (λιμάνι Λεχαίου) και αντίστροφα, μέσω του διόλκου, που τα ίχνη του σώζονται μέχρι σήμερα

Στη συνέχεια μιλήσαμε για τις θαλάσσιες θεότητες και για το συμβολισμό στην ονοματοδοσία των αρχαίων Ελλήνων (Αθάμας, Ινώ, Παλαίμων) αλλά και τη χρήση, κατ΄ ανάστροφη ανάγνωση, Ελληνικών ονομάτων από τους σημητικούς λαούς (Dias- (port) Said, Zeus- Suez, Herculem - Μελικέρτης , Melcar κ.ά).

            Τέλος, αναλύθηκε η σημασία της διενέργειας των Ισθμίων σαν Πανελληνίων αγώνων -το πρώτο και το τρίτο έτος μετά τους αγώνες της Ολυμπίας- μαζί με τα Ολύμπια, τα Πύθια και τα Νέμεα, για τους άνδρες και τα Ηραία για τις γυναίκες Τα Ίσθμια , προς τιμήν του θεού Ποσειδώνα, ξεκίνησαν το 571 π.Χ. και διεξήγοντο μέχρι το 200 μ.Χ . Στους νικητές έδιναν στην αρχή, στεφάνι από φοίνικα, αργότερα όμως καθιερώθηκε στεφάνι από πεύκο.

Αμόνι

            Είχε πια μεσημεριάσει και, μετά την πνευματική τροφή της πρωϊνής ξενάγησης, είχε έρθει η ώρα και της πραγματικής τροφής. Εις φάλαγγα λοιπόν κατ΄ όχημα, κατευθυνθήκαμε στο Αμόνι Κορινθίας.

Ο οικισμός «Το Αμόνι» βρίσκεται στο πρανές προς τη θάλασσα, στο ύψος του 21^ου χιλ. της επαρχιακής λεωφόρου Κορίνθου – Επιδαύρου. Εκεί στο εξοχικό του Eyedoc, μας περίμενε πανέτοιμη η συμβία του, με το χαμόγελο στα χείλη και τις γάστρες στον παραδοσιακό ξυλόφουρνο.

Αρνί-Κατσίκι στο φούρνο με πατάτες, κρέπες, παστίτσιο, κοτοσαλάτα (και άλλα 3 είδη σαλάτας) μπύρες, κρασί Σαντορινιό, τσίπουρο και Ζιβανία μας…πέθαναν.

Για να χωνέψουμε κατεβήκαμε ποδαράτοι, όσοι αντέχαμε, στην παραλία του Φραγκολίμανου, με θέα, στα 2 μίλια, το νησάκι Οβριός. Ξεκουραστήκαμε στην παραλία του Φραγγολίμανου και πήραμε τη δύσκολη ανηφόρα της επιστροφής.

Χρειαστήκαμε ένα τόνο καφέδες για να συνέλθουμε. Το καφενείο όμως …άψογο. Ελληνικός, Γαλλικός, Εσπρέσσο, Φραπέ ήταν όλοι στο μενού.

Μεταξύ των καφέδων και των γλυκών (άφθονη η προσφορά των συνδαιτυμόνων όπως πάντα), συνεχίσαμε την κουβέντα  για τα Ίσθμια, την Αργοναυτική εκστρατεία, τον Ιάσονα και την Υψιπύλη, αλλά και άλλα πιο εξειδικευμένα ιατροψυχοσωματικά θέματα.

Η ώρα πέρασε χωρίς να το καταλάβουμε. Η επιστροφή στην εστία του καθ’ ενός έπρεπε να γίνει πριν από τις 9.45 που άρχιζε ο τελικός του Champions League. Έτσι, κατά τις 8 το απόγευμα, η παρέα διαλύθηκε.

Στις 8.30 στο Αμόνι, μείναμε μόνοι κουρασμένοι αλλά γεμάτοι από προβληματισμούς και συναισθήματα.

Και σε άλλα, σύντομα!

Eyedoc

Ακολουθούν φωτογραφίες  από Κεχριές και Αμόνι

Υ.Γ. δύο από τις φωτογραφίες είναι η ανατολή και η θέα από το μπαλκόνι του σπιτιού στο Αμόνι , που την υποσχέθηκα στους «σύνεδρους-συνδαιτυμόνες»

Φωτό 1.
Το νότιο τμήμα του λιμένα των Κεχρεών 

Φωτό 2.
Τα ερείπια του λιμενοβραχίονα  

Φωτό 3.
Η παρέα κατεβαίνει στον λιμένα των Κεχρεών

Ίσθμια – Κεχριές – Αμόνι (μέρος Α’)

Το Σάββατο 28 Απριλίου, στο φιλόξενο σπίτι του Αργυρού στη Νέα Μάκρη, αποφασίστηκε η νέα συνάντηση, για αρχαιολογική (και όχι μόνο) εξόρμηση στην περιοχή του Ισθμού, για το Σάββατο 19 Μαΐου.

Πράγματι στις 10.15’ το πρωί του Σαββάτου, 21 «σύνεδροι» συγκεντρωθήκαμε στον προαύλιο χώρο του Μουσείου των Ισθμίων με όρεξη για να δούμε και να μάθουμε και να προβληματιστούμε .

Το Παρουσιολόγιο έγραψε:

Αργυρός Δημήτριος (Χ2), Αναργύρου Δημήτριος (Χ2), Γεωργάτσος Σπύρίδων (Χ2), Γιαννακάκης Αθανάσιος, Γιαννημάρας Λεωνίδας (Χ2), Ζεβόλης Δημήτριος (Χ2), Ιακώβου Άγγελος (Χ2), Καλογείτονας Ιωάννης (Χ2), Μερέβης Ιωάννης, Χάλαρης Γεώργιος (Χ2),  Χατζηδήμας Γεώργιος και Χατζίρης Απόστολος (Χ2).

Αδικαιολογήτως ΑΠΩΝ ο PCMC που προτίμησε την «κάθαρση» της Ζάτουνας.

Ιστορικά – Μυθολογικά  στοιχεία

Ο Ισθμός, το στενό κομμάτι γης, που ενώνει την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα, αποτέλεσε σημείο τριβής μαζί με την Κόρινθο, μεταξύ του Ποσειδώνα και του Ήλιου.

Οι υπόλοιποι θεοί που έκριναν τη διαμάχη αποφάσισαν ο Ήλιος να κρατήσει την περιοχή της Κορίνθου, ενώ ο Ποσειδώνας να κυριαρχήσει στην περιοχή του Ισθμού.

Ο Αθάμας, γιος του Αιόλου και της Εναρέτης, απόκτησε από τον πρώτο του γάμο με τη Νεφέλη (θεά των Νεφών) το Φρίξο και την Έλλη.  Όταν η Νεφέλη πέθανε, ο Αθάμας παντρεύτηκε την Ινώ, κόρη του Κάδμου, (από τον Ορχομενό της Βοιωτίας), από την οποία απέκτησε την Ευρύκλεια, τον Λέαρχο και τον Μελικέρτη. Η Ινώ ήταν επίσης η τροφός του Διόνυσου, γιου του Δία και της αδελφής της, Σεμέλης.

            Από εκεί προέρχεται το  μίσος της Ήρας για την Ινώ, που έκανε τον Αθάμαντα, μετά την «φυγή» του Φρίξου και της Έλλης με το χρυσόμαλλο κριάρι, να χάσει  τα λογικά του και να εκλάβει  την Ινώ και τα παιδιά του σαν λέαινα με τα νεογνά της. Έτσι άρπαξε το Λέαρχο και τον εκσφενδόνισε σε ένα παρακείμενο βράχο. Η Ινώ, μαζί με τον εναπομείναντα γιο στην αγκαλιά της, τον Μελικέρτη, έτρεξε για να γλιτώσει και έφτασε μέχρι τη Μεγαρίδα, όπου και έπεσε στη θάλασσα για να αποφύγει τη σύλληψή της από το σύζυγό της Εκεί, πνίγηκαν, σύμφωνα με το μύθο και το πτώμα του Μελικέρτη ξεβράστηκε στην ακτή, μεταφερόμενο στην πλάτη ενός δελφινιού. Οι κάτοικοι της περιοχής συνέλεξαν το πτώμα του άτυχου παιδιού, τον ονόμασαν Παλαίμονα και τον λάτρεψαν σαν θεότητα, καθιερώνοντας Πανελλήνιους αγώνες προς τιμήν του, τα περίφημα Ίσθμια.

Με τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης, η Ινώ μεταμορφώθηκε στη θαλάσσια θεότητα Λευκοθέα. Σύμφωνα με τον Όμηρο, αναδύρθηκε από τη θάλασσα κοντά στη χώρα των Φαιάκων, πλησίασε τον Οδυσσέα και του προσέφερε ένα ρούχο για να σκεπάσει τη γύμνια του. Κάποιες παραδόσεις την συνδέουν με τον Ποσειδώνα, αναφέροντάς την ως «Ποντιάδα Νηρηίδα». Η Ινώ (ή Λευκοθέα) λατρευόταν σε όλη, σχεδόν, την Ελλάδα, αλλά ιδιαίτερα στη Θήβα, τα Μέγαρα, την Αττική, την Επίδαυρο, την Κρήτη, τη Ρόδο και τη Δήλο, ενώ πολλές πόλεις είχαν ιερά αφιερωμένα στο όνομά της. Αγάλματά της σώζονται στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.

Αρχαιολογικά στοιχεία

Η πρώτη συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή της αρχαίας Ισθμίας έγινε το 1883  από τη Γαλλική αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή απέτυχε να προσδιορίσει τους δύο κύριους ναούς του ιερού: του Ποσειδώνα και του Παλαίμονα. Τη σωστή τους θέση ανακάλυψε το 1952 ο καθηγητής Oscar Broneer, στις ανασκαφές της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής. Τα πορίσματα δημοσιεύτηκαν έναν χρόνο αργότερα και σε γενικές γραμμές είναι τα εξής:

Το τέμενος του Ισθμίου Ποσειδώνα, όπως φαίνεται από αναθήματα, υπήρχε κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα. Κατά τα μέσα του ίδιου αιώνα ιδρύθηκε ο αρχαϊκός ναός, ο οποίος καταστράφηκε από φωτιά στις αρχές του 5ου αιώνα. Ξαναχτίστηκε ως δωρικός περίπτερος με τοπικό πωρόλιθο, είχε πτερό 6Χ13 κιόνων και διαστάσεις του στυλοβάτη περίπου 54Χ23 μέτρων. Καταστράφηκε, όμως, μετά από 70 χρόνια την άνοιξη του 390 π.Χ., επισκευάστηκε και συνέχισε να ακμάζει ως το 146 π.Χ., οπότε ο Μόμμιος κατέστρεψε ολοσχερώς την Κόρινθο. Μετά το 44 π.Χ., με τον επανοικισμό της Κορίνθου, ο ναός ανοικοδομήθηκε, ενώ τον 2ο μ.Χ. αιώνα πιστεύεται πως έγινε ο τελευταίος πιο ευρύχωρος περίβολος με τις στοές και πρόπυλο στην ΝΑ γωνία του. 

Από το θέατρο της αρχαίας Ισθμίας δε σώζονται παρά ελάχιστα λείψανα, διότι ήταν το πλησιέστερο από τα χτίσματα προς το μεσαιωνικό οχυρό και κυριολεκτικά ξεθεμελιώθηκε για να προμηθεύσει οικοδομικό υλικό στο οχυρό. Έχουν βρεθεί θεμέλια της σκηνής και του κοίλου, μερικά από τα θεμέλια της δυτικής παρόδου, η θεμελίωση του προσκηνίου και μερικοί λίθοι από τη θεμελίωση δύο βάθρων μεγάλων πλαστικών εικόνων. 

Το Παλαιμόνιο, ο ναός δηλαδή που ήταν αφιερωμένος στη θαλασσινή θεότητα με το όνομα Παλαίμονας, χτίστηκε κατά την ρωμαϊκή εποχή, πάνω στην αφετηρία του ελληνικού σταδίου και ανασκάφηκε από τον O. Broneer. Έχει προσανατολισμό ίδιο με αυτόν του ναού του Ποσειδώνα, το κρηπίδωμά του έχει μήκος 8,30 μέτρα και πλάτος 7,70 και ύψος 1,85 μέτρα. Ο ναός είχε ιδιαίτερο περίβολο, ενώ στα ανατολικά του σημειώνονται τρεις λάκκοι θυσιών.  Κάτω από το ναό υπήρχε άδυτο, όπου ο ήρωας-θεός Παλαίμων λατρευόταν με μυστική λατρεία.

Το στάδιο της Ισθμίας, ήταν γνωστό και προ των ανασκαφών, πως βρισκόταν 300 μέτρα περίπου ΝΑ του ιερού του Ποσειδώνα. Στην ΝΑ γωνία, όμως, του ιερού ανακαλύφθηκε η αφετηρία του αρχαιότερου σταδίου, όπου διακρίνονται τα ίχνη 16 συνολικά βαλβίδων εκκίνησης. Το νεότερο στάδιο διαμορφώθηκε σε φυσική κοιλότητα και το μήκος του ήταν περίπου 181,15 μέτρα.

 Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο είναι το κτίριο του Μουσείου.

Η ξενάγηση

Μπήκαμε στο κτήριο του Μουσείου και, θαυμάζοντας τα εκθέματα, επισημάνθηκαν μερικές λεπτομέρειες που θα συζητούσαμε αργότερα. Μεταξύ αυτών τη λεπτομέρεια στην απεικόνιση των δρομέων στα αγγεία αλλά και την συμμετρική ομόπλευρη (!) κίνηση χεριού ποδιού κατά το τρέξιμο. Επίσης τις λεπτομέρειες  στις παραστάσεις των θαυμάσιων Βιτρώ, λεπτομέρειες και τόποι που ήταν γνωστές στους Έλληνες αλλά όχι στους ξένους σε αντίθεση με τα γενικά πλάνα Αιγυπτιακών θεμάτων που ήταν γνωστά σε όλο τον κόσμο.

Μετά την έξοδό μας από τον χώρο του Μουσείου, συγκεντρωθήκαμε στον χώρο μπροστά από τα ερείπια του Ναού του Ποσειδώνα, (δίπλα από την αφετηρία του σταδίου) και μας έγινε ανάλυση του τρόπου που έτρεχαν οι δρομείς, του απαιτούμενου εγκεφαλικού συγχρονισμού (άρση ημισφαιρικού αποκλεισμού, αντιβαρυτικά φαινόμενα). Διερευνήθηκε επίσης το ποιος ήταν ο πραγματικός τόπος κατασκευής των Βιτρώ και ποιος ο τόπος προορισμού (το αντίθετο με αυτό που αναφέρεται επίσημα), αλλά και η σημασία  των (σπάνιων) υπέργειων καμπυλών στον αρχαίο πολιτισμό. Τέλος αναλύθηκαν οι δυνάμεις τις οποίες μελετούσαν οι αρχαίοι, που επιβεβαιώνονται σήμερα καθώς και τυπικοί συμβολισμοί που τους περιέχουν (όπως το κοινό, κλασικό, καντήλι). Μετά από μία ώρα, που μας φάνηκε λιγώτερη από 15 λεπτά, αποφασίσαμε να ξεκουρασθούμε και να συνεχίσουμε τη συζήτηση στο αρχαίο λιμάνι των Κεγχρεών.

            Αλλά για τη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος

 Επισυνάπτονται οι πρώτες φωτογραφίες από την παρέα μας και από τον τόπο της ξενάγησης.

Φωτό 1
Στο Μουσείο των Ισθμίων

Φωτό 2
Στο Ναό του Ποσειδώνος

Φωτό 3
Συγκεντρωμάνοι στο χώρο του Παλαιμονίου .