Το
Σάββατο 28 Απριλίου, στο φιλόξενο σπίτι του Αργυρού στη Νέα Μάκρη, αποφασίστηκε
η νέα συνάντηση, για αρχαιολογική (και όχι μόνο) εξόρμηση στην περιοχή του
Ισθμού, για το Σάββατο 19 Μαΐου.
Πράγματι στις
10.15’ το πρωί του Σαββάτου, 21 «σύνεδροι» συγκεντρωθήκαμε στον προαύλιο χώρο
του Μουσείου των Ισθμίων με όρεξη για να δούμε και να μάθουμε και να
προβληματιστούμε .
Το
Παρουσιολόγιο έγραψε:
Αργυρός
Δημήτριος (Χ2), Αναργύρου Δημήτριος (Χ2), Γεωργάτσος Σπύρίδων (Χ2), Γιαννακάκης
Αθανάσιος, Γιαννημάρας Λεωνίδας (Χ2), Ζεβόλης Δημήτριος (Χ2), Ιακώβου Άγγελος
(Χ2), Καλογείτονας Ιωάννης (Χ2), Μερέβης Ιωάννης, Χάλαρης Γεώργιος (Χ2), Χατζηδήμας Γεώργιος και Χατζίρης Απόστολος
(Χ2).
Αδικαιολογήτως ΑΠΩΝ
ο PCMC που προτίμησε
την «κάθαρση» της Ζάτουνας.
Ιστορικά
– Μυθολογικά στοιχεία
Ο
Ισθμός, το στενό κομμάτι γης, που ενώνει την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα,
αποτέλεσε σημείο τριβής μαζί με την Κόρινθο, μεταξύ του Ποσειδώνα και του Ήλιου.
Οι υπόλοιποι
θεοί που έκριναν τη διαμάχη αποφάσισαν ο Ήλιος να κρατήσει την περιοχή της
Κορίνθου, ενώ ο Ποσειδώνας να κυριαρχήσει στην περιοχή του Ισθμού.
Ο Αθάμας,
γιος του Αιόλου και της Εναρέτης, απόκτησε από τον πρώτο του γάμο με τη Νεφέλη (θεά των Νεφών) το Φρίξο
και την Έλλη. Όταν η Νεφέλη
πέθανε, ο Αθάμας παντρεύτηκε την Ινώ,
κόρη του Κάδμου,
(από τον Ορχομενό της Βοιωτίας),
από την οποία απέκτησε την Ευρύκλεια, τον Λέαρχο και τον Μελικέρτη. Η Ινώ ήταν επίσης η τροφός του Διόνυσου, γιου του Δία και της αδελφής της, Σεμέλης.
Από εκεί προέρχεται το μίσος της Ήρας για την Ινώ, που
έκανε τον Αθάμαντα, μετά την «φυγή» του Φρίξου και της Έλλης με το χρυσόμαλλο κριάρι,
να χάσει τα λογικά του και να
εκλάβει την Ινώ και τα παιδιά του σαν
λέαινα με τα νεογνά της. Έτσι άρπαξε το Λέαρχο και τον εκσφενδόνισε σε ένα
παρακείμενο βράχο. Η Ινώ, μαζί με τον εναπομείναντα γιο στην αγκαλιά της, τον Μελικέρτη,
έτρεξε για να γλιτώσει και έφτασε μέχρι τη Μεγαρίδα, όπου και έπεσε στη θάλασσα
για να αποφύγει τη σύλληψή της από το σύζυγό της Εκεί, πνίγηκαν, σύμφωνα με το μύθο και το πτώμα του
Μελικέρτη ξεβράστηκε στην ακτή, μεταφερόμενο στην πλάτη ενός δελφινιού. Οι
κάτοικοι της περιοχής συνέλεξαν το πτώμα του άτυχου παιδιού, τον ονόμασαν Παλαίμονα και τον λάτρεψαν σαν θεότητα,
καθιερώνοντας Πανελλήνιους
αγώνες προς τιμήν του, τα περίφημα Ίσθμια.
Με τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης, η Ινώ μεταμορφώθηκε στη
θαλάσσια θεότητα Λευκοθέα. Σύμφωνα με τον Όμηρο, αναδύρθηκε από τη θάλασσα κοντά
στη χώρα των Φαιάκων, πλησίασε τον Οδυσσέα και του προσέφερε ένα ρούχο για να
σκεπάσει τη γύμνια του. Κάποιες παραδόσεις την συνδέουν με τον Ποσειδώνα,
αναφέροντάς την ως «Ποντιάδα Νηρηίδα». Η Ινώ (ή Λευκοθέα) λατρευόταν σε όλη,
σχεδόν, την Ελλάδα, αλλά ιδιαίτερα στη Θήβα, τα Μέγαρα, την Αττική, την
Επίδαυρο, την Κρήτη, τη Ρόδο και τη Δήλο, ενώ πολλές πόλεις είχαν ιερά
αφιερωμένα στο όνομά της. Αγάλματά της σώζονται στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.
Αρχαιολογικά
στοιχεία
Η πρώτη συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή
της αρχαίας Ισθμίας έγινε το 1883 από τη
Γαλλική αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή απέτυχε να
προσδιορίσει τους δύο κύριους ναούς του ιερού: του Ποσειδώνα και του Παλαίμονα.
Τη σωστή τους θέση ανακάλυψε το 1952 ο καθηγητής Oscar Broneer, στις ανασκαφές
της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής. Τα πορίσματα δημοσιεύτηκαν έναν χρόνο
αργότερα και σε γενικές γραμμές είναι τα εξής:
Το τέμενος του Ισθμίου Ποσειδώνα, όπως φαίνεται από αναθήματα, υπήρχε κατά τον 7ο
π.Χ. αιώνα. Κατά τα μέσα του ίδιου αιώνα ιδρύθηκε ο αρχαϊκός ναός, ο οποίος
καταστράφηκε από φωτιά στις αρχές του 5ου αιώνα. Ξαναχτίστηκε ως δωρικός
περίπτερος με τοπικό πωρόλιθο, είχε πτερό 6Χ13 κιόνων και διαστάσεις του
στυλοβάτη περίπου 54Χ23 μέτρων. Καταστράφηκε, όμως, μετά από 70 χρόνια την
άνοιξη του 390 π.Χ., επισκευάστηκε και συνέχισε να ακμάζει ως το 146 π.Χ.,
οπότε ο Μόμμιος κατέστρεψε ολοσχερώς την Κόρινθο. Μετά το 44 π.Χ., με τον
επανοικισμό της Κορίνθου, ο ναός ανοικοδομήθηκε, ενώ τον 2ο μ.Χ. αιώνα
πιστεύεται πως έγινε ο τελευταίος πιο ευρύχωρος περίβολος με τις στοές και
πρόπυλο στην ΝΑ γωνία του.
Από το θέατρο της αρχαίας Ισθμίας δε
σώζονται παρά ελάχιστα λείψανα, διότι ήταν το πλησιέστερο από τα χτίσματα προς
το μεσαιωνικό οχυρό και κυριολεκτικά ξεθεμελιώθηκε για να προμηθεύσει
οικοδομικό υλικό στο οχυρό. Έχουν βρεθεί θεμέλια της σκηνής και του κοίλου,
μερικά από τα θεμέλια της δυτικής παρόδου, η θεμελίωση του προσκηνίου και
μερικοί λίθοι από τη θεμελίωση δύο βάθρων μεγάλων πλαστικών εικόνων.
Το Παλαιμόνιο,
ο ναός δηλαδή που ήταν αφιερωμένος στη θαλασσινή θεότητα με το όνομα
Παλαίμονας, χτίστηκε κατά την ρωμαϊκή εποχή, πάνω στην αφετηρία του ελληνικού σταδίου και ανασκάφηκε από τον O. Broneer. Έχει προσανατολισμό
ίδιο με αυτόν του ναού του Ποσειδώνα, το κρηπίδωμά του έχει μήκος 8,30 μέτρα
και πλάτος 7,70 και ύψος 1,85 μέτρα. Ο ναός είχε ιδιαίτερο περίβολο, ενώ στα
ανατολικά του σημειώνονται τρεις λάκκοι θυσιών. Κάτω από το ναό υπήρχε άδυτο,
όπου ο ήρωας-θεός Παλαίμων λατρευόταν με μυστική λατρεία.
Το στάδιο της Ισθμίας, ήταν γνωστό και προ
των ανασκαφών, πως βρισκόταν 300 μέτρα περίπου ΝΑ του ιερού του Ποσειδώνα. Στην
ΝΑ γωνία, όμως, του ιερού ανακαλύφθηκε η αφετηρία του αρχαιότερου σταδίου, όπου
διακρίνονται τα ίχνη 16 συνολικά βαλβίδων εκκίνησης. Το νεότερο στάδιο
διαμορφώθηκε σε φυσική κοιλότητα και το μήκος του ήταν περίπου 181,15 μέτρα.
Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο είναι το κτίριο
του Μουσείου.
Η ξενάγηση
Μπήκαμε στο
κτήριο του Μουσείου και, θαυμάζοντας τα εκθέματα, επισημάνθηκαν μερικές λεπτομέρειες που θα συζητούσαμε αργότερα. Μεταξύ αυτών τη λεπτομέρεια
στην απεικόνιση των δρομέων στα αγγεία αλλά και την συμμετρική ομόπλευρη (!)
κίνηση χεριού ποδιού κατά το τρέξιμο. Επίσης τις λεπτομέρειες στις παραστάσεις των θαυμάσιων Βιτρώ, λεπτομέρειες
και τόποι που ήταν γνωστές στους Έλληνες αλλά όχι στους ξένους σε αντίθεση με
τα γενικά πλάνα Αιγυπτιακών θεμάτων που ήταν γνωστά σε όλο τον κόσμο.
Μετά την
έξοδό μας από τον χώρο του Μουσείου, συγκεντρωθήκαμε στον χώρο μπροστά από τα
ερείπια του Ναού του Ποσειδώνα, (δίπλα από την αφετηρία του σταδίου) και μας
έγινε ανάλυση του τρόπου που έτρεχαν οι δρομείς, του απαιτούμενου εγκεφαλικού
συγχρονισμού (άρση ημισφαιρικού αποκλεισμού, αντιβαρυτικά φαινόμενα).
Διερευνήθηκε επίσης το ποιος ήταν ο πραγματικός τόπος κατασκευής των Βιτρώ και
ποιος ο τόπος προορισμού (το αντίθετο με αυτό που αναφέρεται επίσημα), αλλά και
η σημασία των (σπάνιων) υπέργειων
καμπυλών στον αρχαίο πολιτισμό. Τέλος αναλύθηκαν οι
δυνάμεις τις οποίες μελετούσαν οι αρχαίοι, που επιβεβαιώνονται σήμερα καθώς και
τυπικοί συμβολισμοί που τους περιέχουν (όπως το κοινό, κλασικό, καντήλι). Μετά
από μία ώρα, που μας φάνηκε λιγώτερη από 15 λεπτά, αποφασίσαμε να ξεκουρασθούμε και να συνεχίσουμε τη συζήτηση στο αρχαίο λιμάνι των Κεγχρεών.
Αλλά για τη συνέχεια, στο δεύτερο
μέρος
Επισυνάπτονται
οι πρώτες φωτογραφίες από την παρέα μας και από τον τόπο της ξενάγησης.