Η πραγματική θέση του Ισοκράτη έναντι των ξένων, του φιλόλογου Κων. Τρ. Γιαννημάρα

  Το κείμενο που ακολουθεί είναι του Σοφού μας Δασκάλου Κώστα Γιαννημάρα , ανάτυπο από την Εφημερίδα «Αρκαδικοί Ορίζοντες» , όπου δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα.

Ηλίας Γιαννιάς

Απόφοιτος 1968

Η πραγματική θέση του Ισοκράτη έναντι των ξένων

του φιλόλογου Κων. Τρ. Γιαννημάρα

υπό το πρίσμα φιλολογικής κριτικής.

Κάθε χρόνο αυτή την εποχή, από 30ετίας γινόμαστε μάρτυρες ενός «εμφύλιου» λεκτικού πολέμου με αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις που εκστομίζονται από πολιτικά και πνευματικά(!) πρόσωπα όσον αφορά στον ορισμό ως σημαιοφόρων αλλοδαπών μαθητών στα σχολεία, που γίνεται κατά την εορτή της Σημαίας στις 27 Οκτωβρίου.

Και γράφω από 30ετίας διότι μέχρι τότε τα πράγματα έβαιναν ομαλά και σύμφωνα με την εθνική συνείδηση και το εθνικό ένστικτο, όπως διαμορφώθηκαν από την Εθνική μας Ιστορία.

Κάποιες πρώιμες απόψεις μεμονωμένων «προοδευτικών» αντιμετωπίστηκαν «εν τη γενέσει» τους με την Γ1/1290/5-10-95 διευκρινιστική δ/γή του Υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με την οποία: «Σημαιοφόροι παραστάτες Σημαίας σχολείων και καταθέτες στεφάνων ορίζονται μόνον Έλληνες υπήκοοι».

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1999, «ξαναχτύπησαν» οι νεωτεριστές «προοδευτικοί» υποστηρίζοντας το αντίθετο.

Το Υπουργείο Παιδείας προβαίνει στην αντίκρουση με την Γ4/138/5-3-99 δ/γή, σύμφωνα με την οποία: «Σημαιοφόροι, παραστάτες Σημαίας και καταθέτες στεφάνων δεν μπορούν να οριστούν μαθητές ξένης υπηκοότητας και ξένης καταγωγής. Μπορούν όμως οι ξένης καταγωγής, αν έχουν αποκτήσει την Ελληνική υπηκοότητα».

Δύο χρόνια αργότερα, το 2001, με την 3^η επίθεση, οι νεωτεριστές πέτυχαν το σκοπό τους, με την Γ1/219/13-3-01 διαταγή του Υπ. Παιδείας ορίστηκε: «Σημαιοφόρος, παραστάτες και καταθέτες στεφάνων ορίζονται και αλλοδαποί μαθητές, που φοιτούν τουλάχιστον δύο (2) χρόνια σε Ελληνικό σχολείο».

Έκτοτε αρχίζει ο «εμφύλιος» δια λόγου πόλεμος, που γίνεται στα τηλεοπτικά κανάλια, στον Τύπο, στα καφενεία, στους συλλόγους των εκπαιδευτικών και των γονέων, ακόμη και σε επίσημες εκδηλώσεις από επίσημα άτομα με απόψεις εκ διαμέτρου αντίθετες και πεισματώδεις.

Οι υποστηρικτές της απόψεως υπέρ των αλλοδαπών μαθητών ταμπουρώνονται πίσω από ένα παρερμηνευμένο απόσπασμα από τον «Πανηγυρικό» λόγο του Ισοκράτη, προβάλλοντάς το ως αδιαμφισβήτητο ντοκουμέντο, προδίδοντας όμως ταυτόχρονα και την άγνοιά τους για την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, που είναι η κυριότερη αιτία της διαστρέβλωσης της ιστορικής αλήθειας.

Δεν θα αναφερθούμε στην εν γένει Ελληνική Γραμματεία εν σχέσει με τη στάση του Ελληνισμού έναντι των αλλοδαπών κατά την Αρχαιότητα, διότι θα εχρειάζετο πολύς χρόνος και πολύ μελάνι. Θα επιχειρήσουμε όμως μια συνοπτική θεώρηση των απόψεων του εν λόγω ρητοροδιδασκάλου Ισοκράτη σχετικά με το πολιτικό του ιδεώδες και τη στάση του έναντι των εκτός του Ελληνισμού λαών.

Ο Ισοκράτης ήταν οπαδός της θεωρίας της υπεροχής των Ελλήνων επί των βαρβάρων. Η ένωση όλων των Ελλήνων εναντίον των βαρβάρων ήταν το πολιτικό ιδεώδες που τον ενέπνεε όλη του τη ζωή. Οι λόγοι του είναι ταμείο νουθεσιών και συμβουλών προς τους Έλληνες να ομονοήσουν, για να διαπρέψουν, προβάλλοντας συνεχώς το «όμαιμον» και το «ομόφυλόν» τους.

Ήθελε κάποια ηγέτης Ελληνική πόλη να αναλάβει αυτή την προσπάθεια της συνένωσης, και όταν αντελήφθη ότι οι αξιολογότερες πόλεις Αθήνα, Σπάρτη, Θήβα δεν ήσαν σε θέση να ηγηθούν μιας τέτοιας προσπάθειας, εστράφη προς τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας (πατέρα του Μ. Αλεξάνδρου), τον οποίον έπεισε να πραγματοποιήσει την ένωση των Πανελλήνων, για να τους στρέψει σε θρίαμβο εναντίον των βαρβάρων.

Έγραφε στις επιστολές του προς αυτόν (το Φίλιππο) μεταξύ των άλλων: «…βαρβάρους δει ειλωτεύειν» (δηλ. οι βάρβαροι πρέπει να είναι είλωτες) και «φημίχρήναι σε τους μεν Έλληνας ευεργετείν, Μακεδόνων δε βασιλεύειν, των δε βαρβάρων ως πλείστων άρχειν».

Η Ελληνολατρεία του και ιδιαίτερα η Αθηνολατρεία του φτάνει στο αποκορύφωμά της, όταν στον «περί αντιδόσεως» λόγον του, απευθυνόμενος στους Αθηναίους λέει: «…διαφέρετε των άλλων ανθρώπων τούτοις οίσπερ η φύσις η των ανθρώπων των άλλων ζώων και το γένος των Ελλήνων των βαρβάρων».

Αυτή η λατρεία του προς την Ελλάδα και ιδιαίτερα προς την Αθήνα τον ώθησε να ιδρύσει σχολή, στην οποία εδίδασκε ρητορική και φιλοσοφία. Εκείνο που τον ενδιέφερε κυρίως ήταν η άσκηση των μαθητών στην ορθή από γλωσσικής απόψεως έκφραση, διότι εθεωρούσε τη γλώσσα ως το ύψιστο των ανθρωπίνων επιτευγμάτων και αγαθών. Γι’ αυτό και στα τριάντα (30) έργα του (λόγους και επιστολές), που διεσώθηκαν, διακρίνεται η λεκτική ακρίβεια και σαφήνεια και όχι ο εντυπωσιασμός με στομφώδεις και περίτεχνες ποιητικές εκφράσεις, που θα οδηγούσαν σε παρερμηνείες.

Ο «Πανηγυρικός» του λόγος, στον οποίο περιέχεται το επίμαχο απόσπασμα, αποτελεί το άκρον άωτον της ρητορικής αλλά και γλωσσικής τελειότητος. Και τούτο, διότι τον προόριζε να εκφωνηθεί από τον ίδιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 380π.Χ., χρειάστηκε δε για την τελειοποίησή του, κατά την παράδοση, πάνω από δέκα (10) χρόνια, καθότι εθήρευε τις κατάλληλες λέξεις, για να αποδοθούν με ακρίβεια τα νοήματα του πολιτικού και πολιτιστικού μεγαλείου των Αθηνών.

Το απόσπασμα έχει ως εξής: «Τοσούτον δ’ απολέλοιπεν η πόλις ημών περί το φρονείν και λέγειν τους άλλους ανθρώπους, ώσθ’ οι ταύτης μαθηταί των άλλων διδάσκαλοι γεγόνασι και το των Ελλήνων όνομα πεποίηκε μηκέτι του γένους, αλλά της διανοίας δοκείν είναι, και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας».

Επιχειρώντας να κάμουμε φιλολογική προσέγγιση στο επίμαχο αυτό κείμενο, εστιάζουμε την προσοχή μας στις λέξεις-κλειδιά που είναι δυνατόν να παρερμηνευτούν από μια επιπόλαιη θεώρηση. Οι λέξεις αυτές είναι το πεποίηκε δοκείν είναι, καλείσθαι.

Το ποιώ (πεποίηκε) στην Αρχαία Ελληνική σημαίνει: φέρω εις ύπαρξιν, κατασκευάζω, φτιάχνω. (Όπως στο Σύμβολο της Πίστεώς μας: «Γεννηθέντα ου ποιηθέντα»).

Το δοκώ (δοκείν) σημαίνει: νομίζω, έχω τη γνώμη, υποθέτω, φαντάζομαι, δηλ. σκέψη με υποκειμενικό κύρος και όχι με καθολική αποδοχή.

Το καλείσθαι στερούμενο ποιητικού αιτίου, ερμηνεύεται «κατά το δοκούν» ανάλογα με την αντίληψη του καθενός. Λαμβανομένης όμως υπόψιν της στάσεως του Ισοκράτη έναντι των αλλοδαπών, αποκλείεται να φιλοδωρεί εδώ αυτούς με Ελληνικότητα. «Έλληνες» αυτοκαλούνται οι ξένοι, δηλ. καλούνται από μόνοι τους. (Σήμερα θα τους λέγαμε Ελληνολιγούρηδες κατά το «Ευρωλιγούρηδες»).

Επομένως, η μετάφραση έχει ως εξής:

«(Η Αθήνα) η πόλη μας τόσο πολύ έχει ξεπεράσει (έχει υπερακοντίσει) ως προς την ορθή σκέψη (φιλοσοφία) και τον έντεχνο λόγο άλλους ανθρώπους, ώστε οι μαθητές αυτής έχουν γίνει διδάσκαλοι των άλλων, και το όνομα των Ελλήνων έχει πλάσει την εντύπωση να φαίνεται ότι είναι όρος όχι πλέον της καταγωγής αλλά του καλλιεργημένου πνεύματος, και να (από)καλούνται από μόνοι τους Έλληνες όχι τόσο όσοι ανήκουν στην ίδια ομοεθνία, αλλά όσοι λαμβάνουν μόρφωση όμοια με τη δική μας».

Ο καθένας έχει το δικαίωμα να λέει ό,τι θέλει προβάλλοντας δικές του πρωτότυπες απόψεις, δεν έχει όμως το δικαίωμα να παρερμηνεύει και να αλλοιώνει απόψεις άλλων και μάλιστα κολοσσών του πνεύματος καταξιωμένων από το χρόνο και την Ιστορία.

Όσον αφορά δε στη Σημαία μας, το λάβαρο της Πίστεως και της Πατρίδος μας, που τόσο έχει υποτιμηθεί τα τελευταία χρόνια από στόματα Ελλήνων(;) ακόμη ταγών, και όχι απλών πολιτών, θα έλεγα ότι η στάση μας έναντι αυτής πρέπει να είναι άκρως προσεκτική και σεβαστή. Δεν είναι ένα σκέτο «πανί», όπως ισχυρίζονται μερικοί ανεγκέφαλοι, αλλά σύμβολο και εικόνα που ενσαρκώνει τους αγώνες του Έθνους και τα μαρτύρια της Πίστεως, τις θυσίες και τα αίματα των Εθνομαρτύρων και Ιερομαρτύρων, την πίστη, τις ελπίδες και τα όνειρα της Φυλής μας σε μια προαιώνια και ατέρμονα ιστορική πορεία μοναδική στον κόσμο. Αυτή ήταν η ποδηγέτις των Γενναίων της Πίνδου στις ημέρες μας.

Επομένως η θέση της Σημαίας μας στις παρελάσεις των Σχολείων θα πρέπει να βρίσκεται στα χέρια των Ελληνοπαίδων, στις φλέβες των οποίων ρέει επί αιώνες ατόφυο το ίδιο αίμα (τα ίδια γονίδια, αν θέλετε) με εκείνο των προγόνων τους που χύθηκε στα πεδία των μαχών για την υπεράσπισή της και την Ελευθερία ης Πατρίδος μας. Οι εννέα (9) άλλωστε, ως γνωστόν, εναλλασσόμενες λωρίδες λευκού και κυανού χρώματος, αντιστοιχούν στα εννέα (9) γράμματα της λέξης Ελευθερία.

Οι αλλοδαποί μαθητές ας τιμώνται για την επιμέλειά τους κατ’ άλλον τρόπον, και αν θέλουν να παρελάσουν με σημαία, ας βαστάζουν τη σημαία της πατρίδας τους με τα παράξενα εμβλήματα λεόντων, γερακιών, αετών και άλλων αρπακτικών ζώων και πτηνών.

Και τώρα γεννάται η απορία, γιατί τέτοια απαξίωση προς την Πατρίδα μας και τα Εθνικά μας σύμβολα; Μήπως πραγματοποιείται εκείνος ο γνωστός μύθος, κατά τον οποίο παραπονέθηκαν στο Θεό οι άλλες χώρες του Κόσμου γιατί Αυτός έδωσε τόσα καλά στην Ελλάδα (πνεύμα, φύση) και τίποτε κακό. Και ο Θεός απάντησε: Πώς, έδωσα και κακό, έδωσα μερικούς Έλληνες!

Αυτά γράφονται όχι από σοβινιστική διάθεση του γράφοντος, όπως θα υπέθετε κάποιος, αλλά από πόνο ψυχής και ενδόμυχη παρόρμηση διαμαρτυρίας μπροστά στην περιφρόνηση και τον ευτελισμό του Εθνικού μας Συμβόλου «που μουρμουρίζει και μιλεί και τον Σταυρόν απλώνει παντόγυρα στον όμορφο αέρα της ανδρείας…», της Σημαίας μας, που αγωνίζονται μερικοί, φευ, «Έλληνες», να την παραδώσουν ως «άγιον τοις κυσί», ενώ δεν τους ανήκει αποκλειστικά, αλλά ανήκει σους αιώνες και στις θυσίες των μαρτύρων της Πίστεως και της Πατρίδος, που την έκαμαν «όμορφη, πλούσια, κι άπαρτη και σεβαστή κι Αγία» κατά τον Εθνικό μας ποιητή.

Οκτώβριος 2019