Μία εξαιρετική κριτική του μυθιστορήματος "Σκοτεινός λαβύρινθος".

 Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Γρηγόρης Αζαριάδης (Αθήνα, 1951) είναι ο κατ’ εξοχήν έλληνας συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων που έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τους σκανδιναβούς ομοτέχνους του. Είτε το κάνει συνειδητά είτε το συγκεκριμένο αφηγηματικό στυλ του βγαίνει ασυναίσθητα, ως αποτέλεσμα του πλήθους σκανδιναβικών βιβλίων που έχει διαβάσει, είναι γεγονός πως στα βιβλία του παρατηρούνται πλείστα στοιχεία από αυτό το λογοτεχνικό είδος που έχει βιομηχανοποιηθεί και έχει κατακτήσει τον κόσμο. Μπορεί ο ίδιος να δηλώνει πως λατρεύει τη γαλλική σχολή, κυρίως τον Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ, το κλασικό νουάρ, βασικά τον Ρέιμοντ Τσάντλερ, ή τον Γιάννη Μαρή και τον Πέτρο Μάρκαρη, ωστόσο οι επιρροές του από τον Γιου Νέσμπο, τον Στιγκ Λάρσον και τον Άρνε Νταλ, πολύ λιγότερο από το ζεύγος των Σουηδών Σγιεβάλ-Βαλέε, είναι μεγάλες. Ήδη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίζεται ως ο έλληνας Νέσμπο.

Στο πρόσφατο, το τέταρτο, αστυνομικό του μυθιστόρημα, το Σκοτεινός λαβύρινθος ο καθένας μπορεί να ανιχνεύσει τα παραπάνω στοιχεία. Προτού καν διαβάσει το περιεχόμενο του βιβλίου, ο αναγνώστης εντυπωσιάζεται από τον όγκο του βιβλίου που φτάνει τις 500 σελίδες, περισσότερες από εκείνες των προηγούμενων, και τείνει να μοιάσει μ’ εκείνα των σκανδιναβών συγγραφέων. Η αρχή βεβαίως είναι σκανδιναβική. Βρισκόμαστε στον Μάρτιο του 2015, σ’ ένα ιδιωτικό κέντρο αποκατάστασης, όπου νοσηλεύεται σε άσχημη κατάσταση ένας ψηλός άντρας με γκρίζα μαλλιά και μια γυναίκα-επισκέπτριά του διαβάζει το Κορίτσι με το τατουάζ του Λάρσον. Κι οι δυο τους χωρίς όνομα και ιδιότητα. Στη συνέχεια, πάμε πίσω, στον Σεπτέμβριο του 2014, όταν ένας ψηλός και γυμνασμένος άντρας εκτελεί με πυροβόλο όπλο κάπου στην Αττική μια ολόκληρη οικογένεια μαζί και το πεντάχρονο αγοράκι που φωνάζει «Μαμά, μαμά. Πού είσαι;» Η σκηνή είναι άγρια, εντελώς σκανδιναβική: «Το αίμα ρέει ακατάσχετα καλύπτοντας τα πάντα γύρω μ’ ένα αλλόκοσμο πορφυρό χρώμα […] Παντού γύρω ακόμα. Μόνο αίμα. Κάτω από τους νεκρούς. Δίπλα τους. Στους πάγκους… Ακόμα και πάνω στο τραπέζι».

Στο τρίτο κεφάλαιο μια ομάδα αστυνομικών αναλαμβάνει την διαλεύκανση της σκοτεινής υπόθεσης, την δολοφονία της οικογένειας Μαυρονικόλα. Είναι οι Σταυρίδης, Μπρίνης, Μαντάς, Μόραλης, Φούκουρας, μαζί και η αστυνόμος Τρύπη. Κανείς δεν ξέρει ποιος μπορεί να είναι ο ψηλός δολοφόνος, ωστόσο το κίνητρο της δολοφονίας είναι  ξεκάθαρο. Ή μήπως όχι; Κάποτε ο πατέρας Μαυρονικόλας συμμετείχε σε μια συμμορία που έκανε ληστείες σε σπίτια πλουσίων και μαζί με τα χρήματα πήρε κι ένα πακέτο με κοκαΐνη που δεν βρέθηκε ποτέ. Ποιος την πήρε; Τι απέγινε; Άραγε αυτό το ναρκωτικό που αξίζει ένα σωρό λεφτά είναι η αιτία του εγκλήματος; Μπορούμε ν’ αποκλείσουμε κάθε άλλη εκδοχή; Στην πορεία των ερευνών εμφανίζεται η Σοφία Μαυρονικόλα που έλειπε στο εξωτερικό και επέστρεψε για να βρει τον δολοφόνο ή τους δολοφόνους της οικογένειάς της. Θέλει να πάρει εκδίκηση, είναι μια Ελληνίδα Λίσμπετ Σαλάντερ, η διάσημη ηρωίδα του Λάρσον, η απόλυτη τιμωρός. Στο τέλος, ασφαλώς, κι ύστερα από πολλή δράση, από έρωτες και περιπέτειες, και μάλιστα κόντρα στις έρευνες της αστυνομίας, και ειδικότερα της ερωτιάρας αστυνόμου Τρύπη, η Σοφία θα κατορθώσει να εντοπίσει τον δολοφόνο και να τον τιμωρήσει όπως του αξίζει ή καλύτερα να απονείμει δικαιοσύνη.

Ο Σκοτεινός λαβύρινθος είναι το καλύτερο μυθιστόρημα του Γρηγόρη Αζαριάδη, το πιο άρτιο από κάθε άποψη. Δεν είναι βεβαίως πολιτικό, μολονότι διαδραματίζεται σήμερα, εποχή κρίσης και μνημονίων. Σποραδικά, ο αναγνώστης διαβάζει για μετανάστες και αστέγους στους δρόμους της Αθήνας, για διαβάτες που περπατούν με το βλέμμα χαμένο, φλερτάροντας με τα όρια της κατάθλιψης, καθώς και για αστούς που ψάχνουν φαγώσιμα στους κάδους των σκουπιδιών. Η κρίση και ο σχολιασμός της δεν ανήκει στις προτεραιότητες του συγγραφέα, στόχος του οποίου είναι ο εντυπωσιασμό των αναγνωστών με τη δράση των ηρώων και των ηρωίδων του. Αυτό που επιδιώκει είναι να τον εισάγει στον κόσμο των αδίστακτων επιχειρηματιών, των πληρωμένων δολοφόνων, των εκτελεστών που μπορεί να είναι αλλοδαποί, μέλη μαφιόζικων οργανώσεων. Επίσης, θέλει να τον μυήσει στον ψυχικό κόσμο της Σοφίας (αυτή είναι η κεντρική ηρωίδα και όχι η αστυνόμος Τρύπη), και να τον κάνει να κατανοήσει την ανάγκη της για εκδίκηση, ώστε να τη δικαιώσει. Οι σκανδιναβικές επιρροές (υπάρχει μία ακόμα, η συνεχής παρουσία ενός «ψηλού άντρα», ανθρώπου χωρίς όνομα, που πλάστηκε σκόπιμα για τα παραπλανήσει το κοινό), ενδεχομένως να μην μειώσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αφού οι ανατροπές που επινοεί ο συγγραφέας τον αποζημιώνουν με τον καλύτερο τρόπο.

Φίλιππος Φιλίππου
O ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
https://www.oanagnostis.gr/