Αμφιάρειο Ωρωπού και Ραμνούς

Υπάρχουν μερικοί τόποι μαγικοί, όπως είναι το Αμφιαράειο Ωρωπού και ο Ραμνούς, που δεν τους γνωρίζουν οι κάτοικοι της Αττικής, με αποτέλεσμα να μην τους επισκέπτονται και να χάνουν την απόλαυση μια κοντινής εκδρομής σε καταπράσινα τοπία με μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους

Εμείς δεν χάσαμε την ευκαιρία και με πρωτοβουλία πάλι του συμμαθητή μας Γιώργου Χατζηδήμα την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου – στο πλαίσιο των τακτικών επισκέψεων της Τάξης μας σε αναλόγου ενδιαφέροντος χώρους- αφήσαμε την Αθήνα και κατευθυνθήκαμε βορειοανατολικά της Αττικής.

Πρώτη στάση στο Αμφιάρειο Ωρωπού.

Το Αμφιαράειο (νοτιοδυτικά της Σκάλας Ωρωπού) ήταν ένας τόπος λατρείας του χθόνιου θεού και ήρωα του Αργους Αμφιαράου. Το Ιερό του λειτουργούσε παράλληλα ως μαντείο και θεραπευτήριο. 
(Το ενδιαφέρον με το Αμφιαράειο είναι πως, πέρα από θεραπευτήριο, όπως τα Ασκληπιεία, λειτουργούσε και ως ψυχοθεραπευτήριο. Ο Αμφιάραος, σύμφωνα με το μύθο, βοήθησε κάποιο φίλο του να βρει τα λογικά του). 
Βρίσκεται στο βάθος μιας χαράδρας, που τη διασχίζει ένας ξεροπόταμος. Γύρω περιβάλλεται από πυκνό πευκοδάσος και αμπέλια. Οι εγκαταστάσεις του Ιερού απλώνονται στις όχθες της ρεματιάς, στην περιοχή Μαυροδήλεσι. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως λουτρά, στοά, θέατρο, ναό, βάθρα αγαλμάτων, βωμούς, όπως και τις κατοικίες που εξυπηρετούσαν τη λειτουργία του. Το Αμφιαράειο δεν είναι ένας τόπος τυχαίος. Στην αρχαιότητα υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα ιερά χθόνιου θεού, με πανελλήνια απήχηση. Ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Η καλύτερη περίοδος της ιστορίας του όμως ήταν τον 3ο αι. π.Χ., όταν ο Ωρωπός έγινε μέλος του Κοινού των Βοιωτών. Ηδη από τις αρχές του 4ου αι. π.Χ. και ώς το 338 π.Χ. (μάχη Χαιρώνειας) το Αμφιαράειο οργανωνόταν και η φήμη του απλωνόταν σε όλη την Ελλάδα. Την περίοδο αυτή κτίστηκαν κτήρια, στήθηκαν αγάλματα και κάθε χρόνο γίνονταν τα Μικρά Αμφιαράεια και κάθε πέμπτο χρόνο τα Μεγάλα Αμφιαράεια. Ηταν αγώνες μουσικοί, αθλητικοί και ιππικοί. Από τις στήλες με τα ονόματα των νικητών που βρέθηκαν, φαίνεται πως έπαιρναν μέρος αθλητές, λόγιοι και ηθοποιοί απ’ όλη την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μικρά Ασία. Το Ιερό συγκέντρωνε πλήθη απ’ όλο τον ελληνικό κόσμο αλλά και πολλές δωρεές. Οι προσκυνητές αποβιβάζονταν στα λιμάνια του Ωρωπού -στη σημερινή Σκάλα και στο Δελφίνιο- προσφέροντας οικονομική ευμάρεια στην πόλη του Ωρωπού. Αναφέρεται πως μεγάλοι μονάρχες της Ανατολής, όπως ο Πτολεμαίος Δ’ ο Φιλοπάτωρ, συνέδραμαν οικονομικά στη μικρή πόλη-κράτος.

Φωτό 1
Βαδίζοντας μέσα στο χώρο του Αμφιαράειου Ιερού .

Φωτό 2
Στον ναό του Αμφιαράου  και μπροστά από το σωζόμενο τμήμα του βραχίονα του τεράστιου αγάλματός του.

Φωτό 3
Στον θέατρο με την αναστηλωμένη κιονοστοιχία του προκηπίου.

Φωτό 4
Λίγο πριν εγκαταλείψουμε το Αμφιαράειο ιερό από αριστερά: Πισιμίσης, Χατζηδήμας, το ζεύγος Ζεβόλη, Πετροδασκαλάκης και Σελετόπουλος. Μαζί μας και οι φίλοι του Χατζηδήμα Άννα, Τούλα και Δημήτρης.

Δεύτερη στάση στον  Ραμνούντα

Η περιοχή του Ραμνούντα κατοικείται συνεχώς από τη νεολιθική περίοδο. Ο Ραμνούς αναφέρεται από τον γεωγράφο Σκύλακα ως σημαντικό οχυρό. Το ιερό του είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη. Ο αρχαϊκός ναός της Νεμέσεως καταστράφηκε από τους Πέρσες κατά την εισβολή του 480/479 π.Χ. όπως και τόσα άλλα κτίσματα της Αττικής. Το άγαλμα της θεότητας το είχε φιλοτεχνήσει ο Φειδίας. Το μάρμαρο είχαν φέρει οι Πέρσες και το προόριζαν για να φτιάξουν τρόπαιο ύστερα από την κατάληψη της Αθήνας. Βέβαια οι Πέρσες δεν κατέλαβαν ποτέ την Αθήνα. Το ιερό της Νέμεσης του Ραμνούντα είχε υποκινήσει τον αθηναϊκό στρατό να πολεμήσει στον Μαραθώνα. Το φρούριο του Ραμνούντα, όπως και αυτό του Σουνίου στη νότια άκτη της Αττικής, πιστεύεται πως κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου για τον έγεγχο των πλοίων που μετέφεραν σιτηρά προς την Αθήνα. 

Στα ερείπια του αρχαίου δήμου του Ραμνούντος σώζεται το φρούριο με το τείχος που περιβάλλει τον οικισμό, μικρά ιερά, το θέατρο και το γυμνάσιο της πόλης. Το φρούριο που περιβάλλει τον οικισμό αποτελείται από έναν εξωτερικό περίβολο μήκους 800 μ. και ένα μικρότερο εσωτερικό, που περικλείει την κορυφή του λόφου. Η κύρια είσοδος του εξωτερικού περιβόλου βρίσκεται στα νότια και προστατεύεται από ορθογώνιους πύργους εκατέρωθεν της πύλης. Ορθογώνιοι πύργοι έχουν κατασκευαστεί και σε άλλα σημεία του τείχους. Στο εσωτερικό του περιβόλου έχουν βρεθεί ιδιωτικά και δημόσια κτήρια. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν το θέατρο και το γυμνάσιο. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και η αγορά του δήμου. Στην κορυφή του λόφου - εντός του εσωτερικού οχυρωματικού περιβόλου - υπήρχαν οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Δύο μικρά λιμάνια στην παραλία κάτω από το φρούριο - το ανατολικό και το δυτικό - χρησίμευαν για τα πλοία που ήλεγχαν το πέρασμα του Ευβοϊκού.  Οι ανασκαφές έφεραν στο φως και τμήμα της αρχαίας οδού που οδηγούσε στο δήμο του Ραμνούντα, περνούσε μπροστά από το ιερό της Νεμέσεως και κατέληγε στο φρούριο. Κατά μήκος της οδού βρέθηκαν και πολλοί πολυτελείς ταφικοί περίβολοι των κλασικών χρόνων, που έφεραν αξιόλογα επιτύμβια ανάγλυφα, ναϊσκους και στήλες. Αρκετοί από τους περιβόλους αυτούς έχουν αναστηλωθεί.

Φωτό 5
Πληροφοριακή πινακίδα με τοπογραφικό της περιοχής.

Φωτό 6
Όλη η παρέα (...μαζί και ο φωτογράφος) στα ερείπια του ναού της Νεμέσεως.

Φωτό 7
Η αρχαία πόλις όπως φαίνεται από το λόφο. Στο βάθος η Εύβοια.

Φωτό 8
Αποχωρώντας από τον αρχαιολογικό χώρο του Ραμνούντα.

Αργά το μεσημέρι αφήσαμε τον αρχαιολογικό χώρο του Ραμνούντα , αφού προηγούμενα ο φύλακας μας έδειξε το δένδρο, που έδοσε το όνομά του στην περιοχή και προσέφερε στις κυρίες της παρέας μας μικρά κλαδάκια για ενθύμιο. Κατευθυνθήκαμε ως είθιστε σ’ αυτές τις περιπτώσεις σε κοντινή ταβέρνα της περιοχής. Φθάσαμε στο Κάτω Σούλι σε ταβέρνα με σπεσιαλιτέ της : προβατίνα στα κάρβουνα. Την τιμήσαμε δεόντως μαζί με τα συνοδευτικά της και νωρίς το βράδυ πήραμε το δρόμο της επιστροφής.