Ένα υπέροχο κείμενο από τον Mario
de Andrade (1893-1945), ποιητή,
συγγραφέα, δοκιμιογράφο και μουσικολόγο από τη Βραζιλία. Απολαύστε το!
«Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα,
ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ’ ότι έχω ζήσει έως τώρα…
Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.
Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.
Δεν
έχω πια χρόνο για
συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, διαδικασίες και εσωτερικοί
κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά.
Δεν
έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία,
δεν έχουν μεγαλώσει
Δεν
έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.
Δε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί.
Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους.
Με
ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν
τους ικανότερους
για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους.
για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους.
Μισώ,
να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα.
Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο… μετά βίας για την επικεφαλίδα.
Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες.
Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο… μετά βίας για την επικεφαλίδα.
Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες.
Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται… Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα…
Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση.
Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους.
Που δεν επαίρονται για το θρίαμβό τους.
Που δε θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, πριν από την ώρα τους.
Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους.
Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια
Και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια.
Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωή.
Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων…
Άνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή.
Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει.
Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν…
Είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ ’όσες έχω ήδη φάει.
Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος
και σε ειρήνη με τη συνείδησή μου και τους αγαπημένους μου…»
Από: elpinor elpinor
Υ.Γ Το κείμενο αυτό , αναρτάται για 2η φορά στο blog μας (Ο πολύτιμος χρόνος των ωρίμων -4/8/2011), λόγω του εξαιρετικού ενδιαφέροντος των επισυναπτόμενων σχολίων , που αντάλλαξαν - ιδιωτικά - μέσω emails, συμμαθητές μας.
Παίδες,
ΑπάντησηΔιαγραφήαυτό ακριβώς σκέφθηκα στα 50α μου γενέθλια, δηλαδή ότι όσο τυχερός και να είμαι (μάλλον) μου απομένει λιγότερος χρόνος από όσο έχω διανύσει και με δεδομένο ότι τα πρώτα 50 πέρασαν χωρίς να το καταλάβω πρέπει να αξιοποιήσω όσα απομένουν.
Έχω μια δική μου θεωρία που λέει ότι οι άνθρωποι ζουν μέχρι τρεις γενεές (αν υπογίσουμε τη διάρκεια μιας γενεάς σε 30 χρόνια). Τις δύο πρώτες τις δικαιούμαστε όλοι, η τρίτη είναι χάρισμα και, δυστυχώς, συνήθως είναι ελλιπής.
Εφόσον (και όσο) μας δίνεται οφείλουμε να της δώσουμε το καλύτερο δυνατό περιεχόμενο.
Σοφιστής
Πολύ σωστά!
ΔιαγραφήΑντώνης
Ετέθη, από την εκλεκτή ομήγυρη, ένα σοβαρότατο θέμα που χρήζει ίσως μιας πιο φιλοσοφικής αντιμετώπισης: η έννοια του ΧΡΟΝΟΥ. Τις προάλλες ετέθη ένα παρόμοιο ζήτημα σχετικά με την "μικρότητα" της ανθρώπινης ύπαρξης σε σχέση με τις διαστάσεις ενός σύμπαντος και το δέος που προκαλεί αυτή η σύγκριση. Το θέμα λοιπόν προκύπτει από τα συγκρινόμενα στοιχεία που το συνθέτουν: την έκταση ενός χρονικού βίου, είτε τμηματικά είτε σε ολοκληρωμένη διάσταση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρατηρώντας όμως τον χρόνο από μιαν άλλη σκοπιά θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλος ο "βίος" που ζούμε σαν ανθρώπινα όντα συμπυκνώνεται σε μία και μόνη στιγμή: αυτήν ακριβώς που αντιστοιχεί στο χρονικό σημείο που διαβάζετε αυτές τις γραμμές. Ότι διαβάσατε στις προηγούμενες αναφορές στο θέμα είναι "παρελθόν", κατά μιαν έννοια "νεκρό", που λειτουργεί μόνο σαν αναμνησιακή κατάσταση ήτοι σαν εμπειρία και όχι σαν γεγονός "εν εξελίξει". Το τι θα διαβάσετε παρακάτω, το αγνοείτε προς το παρόν, μέχρι να γίνει παρόν και παρελθόν, σε μιαν ατέρμονα ροή, έξω από τον απόλυτο χρόνο της ΣΤΙΓΜΗΣ.
Φιλοσοφικές φιοριτούρες θα μου πείτε. Ποίον το πρακτέον;
Θα δεχτώ αρχικά την άποψη όλων των προηγουμένων ότι αυτό που αξίζει είναι η "απόλαυση" της στιγμής. Μόνο που η στιγμή αυτή δεν μπορεί να εμπεριέχει υστεροβουλία. Αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε να ζούμε το "τώρα", είτε είναι θετικό είτε είναι αρνητικό. Αναπόφευκτη πορεία.
Η διαδικασία μας είναι γνωστή παιδιόθεν. Και η περιγράφουσα έκφραση λέγεται "υστεροφημία". Είναι ίσως αντιφατικό ως προς τα προλεγόμενα, αλλά η "υστεροφημία" δεν περιέχει "υστεροβουλία".
Για σκεφτείτε το.
Ίσως επανέλθω.
ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
Μανόλη πολύ σύντομα (γιατί αύριο έχω δύσκολη μέρα) και θα επανέλθω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜετατόπισες το θέμα και καλά έκανες δίνοντάς του μια άλλη διάσταση.
Έχω μια βασική επιφύλαξη.
Το παρελθόν δεν είναι νεκρό, ούτε απλή ανάμνηση, είναι αυτό που μας έχει διαμορφώσει, είναι με άλλα λόγια η ύπαρξή μας, και επομένως απόλυτα παρόν και για το λόγο αυτό διαμορφώνει και το μέλλον. Μιλάμε δηλαδή για μια αδιάσπαστη ενότητα.
Το έχει πει περίφημα ο Τόμας Στερν Ελιοτ, στα «Τέσσερα κουαρτέτα»: «Time present and time past/Are both perhaps present in time future/And time future contained in time past. If all time is eternally present/All time is unredeemable». Και σε μετάφραση: «Χρόνος παρών και χρόνος παρελθών/ Ισως και οι δυο παρόντες είναι εις χρόνο μέλλοντα/Κι ο μέλλων χρόνος έγκλειστος εις χρόνο παρελθόντα./Εάν ο χρόνος όλος είν' αιωνίως παρών/Ολος ο χρόνος είναι αλύτρωτος».
Χρόνος αλύτρωτος, εμείς;
Θα συνεχίσουμε, πάει και σ΄αυτό που έγραψε ο Δημήτρης, στην ιστοσελίδα, για την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής και το ξεπέρασα, αφοριστικά, θέλει κουβέντα.
Σοφιστής.
Η έννοια " χρόνος" είναι αξιωματική, δεν αποδεικνύεται δηλαδή η ύπαρξή της, όπως και η ύπαρξη των τριών (ή δέκα) χωρικών διαστάσεων, ούτε η ύπαρξη της ύλης. Και όμως, πάνω στα τρία αυτά αξιώματα (χώρος-χρόνος-ύλη) βασίζεται όλο το οικοδόμημα της φυσικής επιστήμης. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, ο χρόνος θεωρούνταν ανεξάρτητος από τον χώρο. Με τη ειδική θεωρία της σχετικότητας, ο χρόνος απετέλεσε την τέταρτη διάσταση του νευτώνειου χώρου, τον χωρόχρονο. Δεν υπάρχει χρόνος χωρίς χώρο, ή με άλλα λόγια, ο χρόνος δεν είναι τίποτε άλλο από μία επιπλέον χωρική διάσταση, με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: έχει ένα "βέλος" από το παρελθόν προς το μέλλον και ποτέ αντίστροφα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣύμφωνα με τις σημερινές απόψεις των φυσικών, ακόμα και η ύλη θεωρείται σαν μιά extreme καμπύλωση του χωροχρονικού ιστού, ο δε ανθρώπινος (έλλογος και ενσυνείδητος) βίος μας, μιά αντίστοιχη καμπύλωση, μιά έκλαμψη για μια απειροελάχιστη στιγμή, μέσα στην αιωνιότητα της φυσικής ύπαρξής των υλικών μας στοιχείων μέσα στο σύμπαν, μιάς ύπαρξης δηλαδή, χωρίς το "εγώ" μας.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του χρόνου, σύμφωνα με τις νεώτερες φυσικές θεωρίες, είναι ότι αυτός δεν είναι λείος και συνεχής, αλλά "κβαντωμένος", δηλαδή κοκκώδης. Παρομοιάζεται χαρακτηριστικά σαν ένας πίνακας βγαλμένος από έναν εκτυπωτή: από μακρυά φαίνεται άψογος, με όλες τις λεπτομέρειες, αν τον δούμε όμως με έναν μεγεθυντικό φακό, θα διαπιστώσουμε ότι αποτελείται από μεμονωμένες κουκίδες. Έτσι κι ο χρόνος μας, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά "διακεκριμένες" στιγμές.
Αν έτσι συμβαίνει, τότε θα πρέπει κάθε τόσο να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας το "memento vivere" και να ζούμε σωστά τις στιγμές μας, όπως επισημαίνει ο Μανόλης.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό αυτό που είπε ο Τ.Σ. Έλιοτ και μας το θύμισε ο Δημήτρης: "όλος ο χρόνος είναι αιωνίως παρών". Ο Έλιοτ, μολονότι ποιητής, προείπε αυτό, που μόλις σήμερα αρχίζει να προβληματίζει τους φυσικούς και τους φιλοσόφους, ότι δηλαδή, όλα τα γεγονότα, παρελθόντα και μέλλοντα ίσως είναι "ριγμένα" πάνω στην αρένα του σύμπαντος, μόνο που ο άνθρωπος με την περιορισμένη φυσιολογία των εγκεφαλικών του λειτουργιών, δεν μπορεί να διακρίνει.
Αν λάβουμε δε υπ`όψιν μας και την πολλαπλή ταυτόχρονη ζωή των κβαντικών αντικειμένων (πχ φωτονίων, ηλεκτρονίων κλπ), τότε γεννώνται δύο τεράστια φιλοσοφικά ερωτήματα:
1. Υπάρχει αντικειμενικότητα;
2. Υπάρχει ελευθερία βούλησης;
Αντώνης
Αντώνη μην σε παραξενεύει.
ΔιαγραφήΙσχύει απολύτως αυτό που είπε ο Όσκαρντ Ουάϊλντ, ότι δηλαδή "η ζωή μιμείται την τέχνη", γιατί όπως είχε πει και ο Καβάφης, παίρνοντας αφορμή από το Φιλόστρατο.
"Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή
αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί."
Έξοχα εξελίσσεται το θέμα και πότε θα προλάβω να σχολιάσω και το Μανόλη.
'Ενα (μόνο) είναι βέβαιο για το χρόνο, ότι πρόκειται για αγαθό σε πλήρη ανεπάρκεια.
Παρακαλείται η σύνταξη να διατηρήσει, λίγο ακόμα, το θέμα.
Δεν είμαι ... ειδικός, αλλά θα προσπαθήσω να διατυπώσω μια σειρά από συνειρμούς που μου προκάλεσαν τα δυο ερωτήματα του Αντώνη.
ΑπάντησηΔιαγραφή1. Αντικειμενικότητα. Για να γνωρίσουμε αν υπάρχει ή όχι, θα πρέπει να την ορίσουμε, ώστε να μπορέσουμε να την αναγνωρίσουμε. Τί είναι λοιπόν η "αντικειμενικότητα";
Από γλωσσολογικής πλευράς είναι η ιδιότητα του αντικειμένου να γίνεται αντιληπτό. Άρα σε επίπεδο "επιστητού" αντικειμενικότητα υπάρχει. Είναι η δυνατότητα αναγνώρισης ένος "αντικειμένου" (= αντι - κειμένου = αυτού που βρίσκεται απέναντι, είτε σαν υλική μορφή, είτε σαν ιδέα και που γίνεται αντιληπτό από πολλούς παρατηρητές, ταυτόχρονα ή μη).
Αυτό όμως που θέτει σε αμφισβήτηση το ερώτημα είναι η οπτική (ή αισθαντική) προσέγγιση του "αντικειμένου" καθώς και η ερμηνεία της νοητικής εικόνας που διαμορφώνεται μέσα στην σκέψη του παρατηρητή. Αυτό το ονομάζουμε διαλεκτικά "υποκειμενικότητα" (ή "οπτική γωνία" ή επί το λαϊκότερον "άποψη"), σαν αντιδιαστολή στην υπό μελέτη έννοια. Τούτο θέτει εν αμφιβόλω την έννοια της "αντικειμενικότητας", δεν παύει όμως να αποδέχεται την ύπαρξη του "αντικειμένου" σαν οντότητα. Έτσι καταλήγω στο συμπέρασμα ότι αντικειμενικότητα μεν υπάρχει, αλλά ο προσδιορισμός της εναπόκειται στην "βούληση" του παρατηρητή να αποδεχτεί μια κοινή θέση θέασής της.
2. Ελευθερία βούλησης. Το πρόβλημα εδώ είναι πιό σύνθετο. Πρέπει να προσδιοριστεί η έννοια της "ελευθερίας", που στην συγκεκριμένη περίπτωση λειτουργεί "επιθετικά" (σαν χαρακτηρισμός δηλαδή) στην έννοια της βούλησηςκαι παράλληλα να αναλυθεί η έννοια της "βούλησης", ώστε αυτός ο "επιθετικός" προσδιορισμός να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο.
Δεχόμενοι a priori ότι βούληση υπάρχει (σαν αποτέλεσμα "ανάγκης", π.χ. η "ανάγκη" του ανθρώπου να τραφεί γεννά την βούλησή του να θέλει να φάει) μπορούμε να ασχοληθούμε κατά κύριο λόγο με την έννοια της "ελευθερίας".
Στο επίπεδο μιας Νευτώνιας φυσικής προσέγγισης "ελευθερία" δεν υπάρχει στην φύση που διέπεται από "κανόνες" και "νόμους" που αναιρούν την όποια έκφραση απόλυτης ελευθερίας (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πόλωση του φωτός που μας επέτρεψε να φτάσουμε στα "λήζερ". Αναιρώντας βαθμούς ελευθερίας, επιτυγχάνουμε σημαντικά αποτελέσματα, που οφείλονται σ' αυτήν ακρβώς την αναίρεση.
Το ίδιο ισχύει και στον κόσμο του ενσυνείδητα "ιδεατού": την σκέψη. Αυτή ακριβώς η αναίρεση σε επίπεδο ιδεών γεννά την ΤΕΧΝΗ, σαν απότοκο μιας ενσυνείδητης αντίδρασης στην ακούσια για τον άνθρωπο άρση της ελευθερίας του. Γιαυτό και η ΤΕΧΝΗ βρίσκεται στο στόχαστρο κάθε συστήματος εξουσίας που επωφελείται από την συμπίεση της ελευθερίας βούλησης. Παρ' όλα αυτά την ΤΕΧΝΗ δεν θα μπορέσουν να την εξοβελίσουν από την ανθρώπινη συνείδηση γιατί οι αξίες που υπερασπίζεται (αλήθεια, δίκαιο κλπ.) ευρίσκονται ενγενώς στον άνθρωπο και μόνον η κοινωνία επιχειρεί να αμβλύνει ή να στρεβλώσει το περιεχόμενό τους.
Υπάρχει όμως ακόμα ένας χώρος όπου η συνολικά πλέον "ελευθερία βούλησης" έχει απόλυτο ισχύ. Κι αυτός είναι ο χώρος του "ονείρου". Στον χώρο αυτό η ανθρώπινη ύπαρξη συμπεριφέρεται σαν "ΘΕΟΣ", δημιουργός ενός ελεύθερου βουλητικά σύμπαντος. Σε πολλές αναρτήσεις διαπιστώνεται η προσπάθεια ποδηγέτησης αυτής της δυνατότητας της ανθρώπινης σκέψης - μέσω τενχητών ή άλλων παρεμβάσεων - αλλά καμία απόπειρα δεν θα μπορέσει να την εξαφανίσει, γιατί αναγεννάται σαν τον φοίνικα, από το μηδέν.
Και για να "κλείσω" επί του παρόντος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ερέθισμα και για το προηγούμενο σχόλιό μου είναι η παρατήρηση του Αντώνη: "Αν λάβουμε δε υπ`όψιν μας και την πολλαπλή ταυτόχρονη ζωή των κβαντικών αντικειμένων ...", σε συνάρτηση με το θέμα της αρχικής ανάρτησης, "ΧΡΟΝΟΥ ΦΕΙΔΟΥ".
Στην ΤΕΧΝΗ - οποιαδήποτε ΤΕΧΝΗ, αλλά κυρίως στο θέατρο - παρουσιάζεται μια διαστολή χρόνου που οφείλεται στην παράλληλη "ζωή" του καλλιτέχνη με το καλλιτέχνημά του. Το δημιούργημα της τέχνης έχει μια αυτόνομη πορεία ως προς αυτήν του δημιουργού του, η οποία όμως ενσωματώνεται στον βιολογικό του κύκλο. Η ενσωμάτωση αυτή οφείλεται σ' αυτό που ανέφερα στο αρχικό μου σχόλιο, ότι το παρελθόν προβάλει στο παρόν σαν εμπειρία, κι επομένως στην χρονική στιγμή της δημιουργίας συμβάλλουν δυο παρελθόντα, αυτό του δημιουργού και το άλλο του δημιουργήματος.
Εντυπωσιακό θα έλεγα. Μα είναι κι ένας απτός τρόπος της ολοκλήρωσης μιας προσωπικότητας και της αίσθησης πληρότητάς της.
Εύχομαι όλοι οι άνθρωποι να μπορέσουν να "αισθανθούν" κάποια στιγμη αυτή την αίσθηση.
Έγραψε πριν λίγες μέρες ότι το θέμα (που ξεκίνησε από αλλού, αλλά) εξελίσσεται θαυμάσια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Αντώνης έβαλε δύο πολύ καλά (και κυρίως εύστοχα) ερωτήματα, αν υπάρχουν αντικειμενικότητα και ελευθερία της βούλησης, και ακολούθως ο Μανόλης (τον οποίο θα μισήσουμε από ζήλεια, όσο βλέπουμε ότι εκεί στο ν.δ. άκρο της Ελλάδας, ου μην αλλά και της Ευρώπης, έχει δημιουργήσει και συντηρεί μια πνευματική κυψέλη που δεν μπορούμε να απολαύσουμε) έκανε μία έξοχη παρέμβαση.
Συνεχίζοντας από εκεί που σταμάτησε, δηλαδή ότι η αντικειμενικότητα προϋποθέτει τη βούληση (μήπως και την ικανότητα;) του θεατή να αποδεχτεί μία κοινή θέση θέασής της (αντικειμενικότητας ή αλλιώς αλήθειας), ότι αυτή η βούληση υπάρχει σαν φυσικό ένστικτο, άρα και σαν πραγματική επιθυμία – πρόθεση, που όμως συναντά περιορισμούς και ουσιαστικά βρίσκει διέξοδο στην ΤΕΧΝΗ (νομίζω καθόλου τυχαία δεν χρησιμοποίησε τα κεφαλαία) που υπερασπίζεται εγγενείς (έμφυτες) ανθρώπινες αξίες, κατέληξε δε ότι η κατάσταση των ονείρων είναι αυτή που οδηγεί στην πραγματική ελευθερία του ανθρώπου (κάτι δηλαδή που υποστηρίζουν και οι υπερρεαλιστές, εξ’ ου και η προσπάθειά τους να ανασύρουν και να αναδείξουν, τις ασυνείδητες ανθρώπινες διεργασίες).
Όλη αυτή η συζήτηση περί αντικειμενικής αλήθειας και ελευθερίας της βούλησης, όπου η δεύτερη προϋποθέτει (αναγκαία) την πρώτη, με πήγε στην Πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου. Εκεί (και συγκεκριμένα στην Πολιτεία του) ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί μια αλληγορία για να καταδείξει την ανθρώπινη αδυναμία (ή ορθότερα δυσκολία) κατανόησης του όντως όντος, υποστηρίζοντας (πολύ συνοπτικά) ότι το ανθρώπινο γένος μοιάζει σαν να είναι καθηλωμένο σε πλήρη ακινησία σε ένα σκοτεινό σπήλαιο στο οποίο το μόνο που βλέπει είναι οι σκιές των αντικειμένων, που προβάλλονται, σε ένα τοίχο, μέσω μιας φωτιάς που καίει πίσω του, δηλαδή κάτι σαν κινηματογραφική ταινία. Αυτά τα είδωλα (σκιές) οι άνθρωποι αυτοί τα εκλαμβάνουν και τα θεωρούν σαν πραγματικά αντικείμενα. Αν κάποιος καταφέρει, με κάποιο τρόπο και απελευθερωθεί από τα δεσμά του και προχωρήσει προς την έξοδο του σπηλαίου, αρχικά θα τυφλωθεί από το φως του ήλιου, όμως, σταδιακά, θα αντικρύσει τα πραγματικά αντικείμενα και την αλήθεια τους. Εάν τώρα αυτός (ξανα)γυρίσει στο σπήλαιο και προσπαθήσει να μιλήσει στους καθηλωμένους για την κατάστασή τους και την αλήθεια, θα αντιμετωπίσει την αντίδρασή τους (προφανής; η επιρροή για το τέλος του Σωκράτη).
Όλα αυτά πριν κάποια χρόνια θα έσπευδα να τα αρνηθώ σαν ιδεαλιστικές προσεγγίσεις, πλην όμως, σήμερα, αποκτούν μία εξαιρετική επικαιρότητα.
Σήμερα, ολοένα και περισσότερο, δημιουργούνται δυνάμεις καθυπόταξης του ανθρώπινου γένους, όχι μόνο σε φυσικό (δηλαδή πάνω στο σώμα του) επίπεδο, αλλά και στην ίδια τη συνείδηση και το πνεύμα.
Εξαιρετική η προσέγγιση του θέματος στην ταινία matrix, που αναφέρεται σε μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανίδεο ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας (είχε προηγηθεί και το υπέροχο Οδύσσεια 2001) γενικότερα δε η τέχνη (Όργουελ κ.λ.π.) με την διορατικότητα που τη διακρίνει όταν είναι ΤΕΧΝΗ περιγράφει καταστάσεις απόλυτης (και όχι μόνο οικονομικής ή κοινωνικής) ανθρώπινης αλλοτρίωσης.
Η μοναδική δυνατότητα του ανθρώπου να αντισταθεί είναι το όνειρο (ο Μορφέας της ταινίας) και η ΑΓΑΠΗ.
Καλό Σαββατοκύριακο.
Οι παρατηρήσεις και αναλύσεις του Μανόλη και του Δημήτρη σχετικά με την ύπαρξη ή όχι αντικειμενικότητας και ελεύθερης βούλησης, μου δίνουν την ευκαιρία να συνεχίσω, ξεκινώντας και πάλι απ` το δικό μου οικείο πεδίο, της Φυσικής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως είναι γνωστό, ο ντετερμινιστικός κόσμος του Laplace, στον οποίο όλα λειτουργούν σαν καλοκουρδισμένη μηχανή, και όπου όλα μπορούν να προβλεφθούν - αρκεί να είναι γνωστές οι αρχικές συνθήκες- , έχει πλέον καταρρεύσει.
Με τη γέννηση της κβαντομηχανικής (που οι προβλέψεις της έχουν επαληθευτεί επανειλημμένα), με την αρχή της αβεβαιότητας ή απροσδιοριστίας του Ηeisenberg, η κλασική Φυσική έκανε μία στροφή παίρνοντας άλλο δρόμο, και δεν ξαναγύρισε ποτέ πιά πίσω. Μάθαμε πλέον ότι στη φύση, εκτός απ`τη νομοτέλεια συνυπάρχει και το "τυχαίο", και ότι αναγκαιότητα και τύχη μαζί, μας δίνουν την ποικιλομορφία και πολυπλοκότητα που θαυμάζουμε γύρω μας.
Με την κβαντομηχανική αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε την ιδέα μιάς ΤΟΠΙΚΗΣ πραγματικότητας. Μάθαμε ακόμα, ότι όλα τα σωματίδια στο σύμπαν συνδέονται μεταξύ τους με μιά μυστηριώδη σχέση, και ότι αποτελούν τμήμα μιάς ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ πραγματικότητας.
Πιστεύω, ότι η όποια αντικειμενικότητα ή αλήθεια, προϋποθέτει:
α) Μιά κοινή θέαση ενός φαινομένου ή γεγονότος από ένα σύνολο ανθρώπων, και
β) Την επαλήθευσή του σε μεταγενέστερο χρόνο.
Με άλλα λόγια, η πραγματικότητα θεμελιώνεται στην παρατήρηση. Όμως, αυτή η πραγματικότητα ή αντικειμενικότητα, ενώ σε υποατομικό επίπεδο ΔΕΝ υπάρχει, στον μεσόκοσμο και μακρόκοσμο φαίνεται ότι υφίσταται, λες και αναρίθμητες μικροσκοπικές χαοτικές καταστάσεις, έρχονται να στοιχιθούν και να συγκροτήσουν την αντικειμενικότητα αυτή, που στα επί μέρους στοιχεία της ήταν ανύπαρκτη!
Όσον αφορά την ελεύθερη βούληση, συμβαίνουν περίπου τα ίδια πράγματα: ενώ τα μόρια του DNA μας υπόκεινται εξ αρχής σε νόμους της κβαντομηχανικής- όπως είπε ο ίδιος ο Σρέντινγκερ-, σε νόμους δηλαδή καθαρά πιθανοκρατικούς, παραδόξως τα ίδια αυτά μόρια είναι εξαιρετικά σταθερά! Και ένα μεγάλο σύνολό τους συγκροτεί τον εγκέφαλό μας, που μας δίνει την αίσθηση ή την ψευδαίσθηση (;) ότι μπορούμε να αποφασίζουμε με σχετική ελευθερία. Μερικές φορές αναρωτιέται κάποιος: μήπως το "γραμμένο", το κισμέτ που πρεσβεύουν οι ανατολικοί λαοί, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το αποτύπωμα του DNA μας; Και δεν αποτελεί το γεγονός αυτό, έναν περιορισμό της ελεύθερης βούλησης, ή μιά "πολωμένη" ελεύθερη βούληση, όπως λέει ο Μανόλης;
Αυτές οι αντιφάσεις, οι αντινομίες, μου δημιουργούν την αίσθηση, ότι η φύση μας "παίζει" παιχνίδια, και χασκογελάει βλέποντάς μας να πασχίζουμε να την ερμηνεύσουμε. Σωστά το είπε κάποτε ο Ηράκλειτος: "φύσις κρύπτεσθαι φιλεί".
Όλα τα παραπάνω, σε καμία περίπτωση δεν έχουν αλλάξειτην θέση μου ως προς τη διαλεκτική ερμηνεία της φύσης και της ιστορίας. Θα μπορούσα μάλιστα να πω ότι την έχουν εμπλουτίσει, διευρύνει και γονιμοποιήσει, δίνοντας καινούργιους καρπούς.
Και φυσικά συμφωνώ Δημήτρη, ότι πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος πνευματικής και διανοητικής καθυπόταξης του ανθρώπου, ώστε να ποδηγετείται και να πορεύεται κατά τα συμφέροντα του "μεγάλου αδελφού". Πολύ χαρακτηριστική η αναφορά σου στην ταινία Matrix. Το εφιαλτικό αυτό σενάριο, το αναφέρει σε κάποιο βιβλίο του και ο Hawking. Πιστεύω κι εγώ, ότι μόνο στο όνειρο και στην τέχνη ξεδιπλώνεται η ελευθερία του ατόμου. Όντως, ΤΕΧΝΗ και ΟΝΕΙΡΟ είναι κατά κάποιο τρόπο το αντίδοτο στον κίνδυνο του ολοκληρωτισμού (λέγε παγκοσμιοποίηση) της εποχής μας.
Καλή εβδομάδα
Αντώνης