Η απάντηση ενός Χαϊνη στον Jose Manouel Lamarque

Χαΐνης Δ. Αποστολάκης (αυτόκλητος και αυθαίρετος εκπρόσωπος των Ελλήνων καλλιτεχνών).

Απάντηση (- Τοποθέτηση – Κάλεσμα) στον κ. Jose Manouel Lamarque με αφορμή το άρθρο του με τίτλο «Ή Ελλάδα χωρίς φωνή».  ( ..ενώ η Ευρώπη βιώνει μια κρίση χωρίς προηγούμενο, όπου έθνη όπως η Ισπανία ξυπνούν εμβρόντητα και φωνές ακούγονται υπέρ του ελληνικού λαού, γιατί δεν ακούγεται καμιά φωνή στην Ελλάδα; Γιατί ένας διανοούμενος, ένας καλλιτέχνης, καμία προσωπικότητα δεν βγάζει καμία κραυγή απελπισίας και ένα κάλεσμα για αλληλεγγύη;…)

Καταρχάς κ. Λαμάρκ, το πρόβλημα που εμφανίζεται σ΄ ένα μέρος, δεν είναι πρόβλημα τοπικό. Είναι πρόβλημα του όλου κι εκδηλώνεται στο συγκεκριμένο μέρος, γιατί το ευνοούν οι εκεί κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.  Το πολιτικό έλλειμμα του μέρους είναι πολιτικό-ηθικό-αισθητικό έλλειμμα του όλου. Θα προσπαθήσω ακροθιγώς και εν τάχει να στηρίξω την άποψη μου, αρχίζοντας με κάποιες παρατηρήσεις, μερικές από τις οποίες ίσως ακούγονται για πρώτη φορά.
 
Παρατήρηση 1
 
Στη μετακεϊνσιανή εποχή, λαμβάνει χώρα ένα πρωτοφανές (άλλωστε δεν υπάρχει γραμμική ιστορική εξέλιξη) παγκόσμιο φαινόμενο: Η ηθική που συνδεδεμένη με το ήθος-απάντηση στο υπαρξιακό ερώτημα- χαρακτήριζε άτομα, οικογένειες, συντεχνίες, οργανώσεις, φυλές, έθνη, κράτη, μετατίθεται σε μη ιστορικά πρόσωπα: τις αγορές. Οι εταιρείες μετονομάζονται, μετασχηματίζονται, μεταφέρονται, συγχωνεύονται, μεταπωλούνται, χωρίς ν’ αφήνουν ιστορικό ίχνος και χωρίς να παίρνουν το βάρος της ιστορικής ευθύνης των δράσεων τους.
 
Παρατήρηση 2
 
Για πρώτη φορά στο δυτικό κόσμο, παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες η εξαφάνιση των ΄τελετών΄. Αυτό οδηγεί μοιραία στην απώλεια συνείδησης κοινωνικής αυθυπαρξίας, που συνεπάγεται το θάνατο του ΄τραγικού΄κι αυτό ανάγεται (όπως θα ‘λεγε κι ο συμπατριώτης σας   Ζαν  Μπωντριγιάρ) στην απώλεια του ΄πεπρωμένου’ με την ταυτόχρονη ανάδυση μιας αρρωστημένης ατομικότητας που καταρρέει κάτω από το βάρος του ελέγχου και της ευθύνης της φαντασιακής της ύπαρξης .  Η θεοποίηση της σιγουριάς και της ασφάλειας και η ταυτόχρονη δαιμονοποίηση του ρίσκου –μητέρας του τραγικού- δυναμιτίζουν  κάθε απόπειρα αμφισβήτησης (θεμέλιο της ευρωπαϊκής κουλτούρας από τον Αισχύλο μέχρι τον Ντεκάρτ). Κι εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με το επάρατο μικρόβιο του μικροαστισμού.


 
Παρατήρηση 3
 
Ο μικροαστισμός σα χολέρα μεταδόθηκε και στο τελευταίο χωριό. Αποτέλεσμα του είναι (εκτός της αποξένωσης από τη φύση) ο θάνατος της υπερβολής και η διοχέτευση της στην παροξυσμό.  Το χειρότερο όμως είναι η εξαφάνιση της σημασίας (λάβαρου του ευρωπαϊκού πολιτισμού) του διπόλου έρωτας-επανάσταση ( σας το έδειξαν με τον πιο δραματικό τρόπο οι συμπατριώτες σας Ζαν Λυκ Γκοντάρ, Φρανσουά Τρυφώ κ.α.).  Στο μικροαστικό περιβάλλον, το άτομο δεν μπορεί να ερωτευτεί, δηλαδή να τολμήσει τη φυσική αποστολή του, το βιολογικό- θεουργικό πείραμα με τη χαρούμενη, θριαμβευτική, βιωμένη διακήρυξη της αλλαγής και της ετερότητας του. Συνεπώς οι εξεγέρσεις του, (απουσία ετερότητας = όχλος), θα έχουν όχι τη χαρά της αλλαγής, αλλά το σημάδι του μίσους και της εκδίκησης απέναντι στο διαφορετικό ή το προνομιούχο.
 
Παρατήρηση 4
 
Η ηθική του φόβου εμφανίζεται με τη μορφή της αντίδρασης, της επίθεσης και της βίας. Είναι η ηθική της απεργίας, της ζητιανιάς, της παρακατιανής απαίτησης των σκλάβων  προς τους εργοδότες να ξαναγίνουν καλά αφεντικά. Το κακό αφεντικό μεταστοιχειώνεται ως δια μαγείας σε καλό, με 100$ μισθολογικής αύξησης για τους σύγχρονους σκλάβους. (Παρεμπιπτόντως οι Έλληνες-στατιστικά- είναι μονίμως αδικημένοι κι επαγγελματίες θύματα (απομεινάρι οθωμανικής υποτέλειας).
 
Σε αντιδιαστολή με την ηθική του φόβου βρίσκεται η ηθική της ιερής περιέργειας. Αυτή εκδηλώνεται όχι σαν αντίδραση, αλλά σαν δράση. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ δράσης και αντίδρασης είναι ότι η πρώτη εκκινά από το τι μας αρέσει ,ενώ η δεύτερη βραχυκυκλώνεται στο τι δε μας αρέσει. Η δράση έχει άπειρα μονοπάτια ενώ η αντίδραση ένα και μόνο ,αυτό της ανούσιας συνδιαλλαγής με το στοχευμένο ‘άσχημο’.  (Μην παρανοηθεί ότι καταφέρομαι εναντίον των απεργών. Έτσι έμαθαν, από μια κοινωνική συνθήκη που δε διασφαλίζει a priori σ΄ όλα τα μέλη της κοινότητας τροφή, στέγη, υγεία , εκπαίδευση, αγαθά των οποίων η έλλειψη είναι η πηγή κάθε κοινωνικής φοβίας.
 
Η ευθύνη γι’ αυτό, βαραίνει περισσότερο τους κατέχοντες πολιτισμικό και κοινωνικό κεφάλαιο, δηλαδή τους ανθρώπους που μπορούν να μιλήσουν σε πολύ κόσμο κι αυτοί είναι οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι, οι διανοητές κι οι καλλιτέχνες).
 
Εξουσία
 
Οι άνθρωποι που διαχειρίζονται τα αγαθά της κοινότητας –τοπικής μέχρι οικουμενικής- θα έπρεπε να έχουν ως πρώτιστο καθήκον όχι να διοικήσουν, να μοιράσουν ή να επιβάλουν την πλαστή κοινωνική ειρήνη, αλλά να νοηματοδοτήσουν εκ νέου την ανθρώπινη ψυχή, εμπνέοντας και διαχέοντας το όποιο πολιτισμικό κεφάλαιο διαθέτουν. Ο ιός της εξουσίας όμως δε δρα πυραμιδωτά, αλλά είναι ένα οριζόντιο πλέγμα, ένας αδιόρατος ιστός μιας δηλητηριώδους κοινωνικής αράχνης , μια μίμηση καθημερινή -στο σχολείο, στην οικογένεια, στη δουλειά, στην παρέα,  – διεστραμμένων εξουσιαστικών αρχετύπων. Σκεφτείτε για παράδειγμα ότι το ηθικά σωστό καταγράφεται στον (εξουσιαστικό) γλωσσικό μας κώδικα με τη λέξη ‘χρέος’, δηλαδή την δήλωση υποταγής του χρεώστη στο δανειστή του.
 
Ευρώπη (επιγραμματικά)
 
Η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει να εμπνεύσει τους λαούς της ούτε να κατανοήσει και να σεβαστεί τις ιδιαιτερότητες τους. Η ιστορική της ευθύνη είναι να γεφυρώσει την αιματοβαμμένη εμπειρία της και την αναζήτηση του όντος, με τις ιρασιοναλιστικές κουλτούρες της Ανατολής και το πολιτικά ανώριμο κι επικίνδυνο μωρό ( μόλις 300 ετών) της Β. Αμερικής. Αντ΄αυτού άγεται και φέρεται από τις βουλές κερδοσκοπικών αρπαχτικών.
 
Σας θυμίζω κ, Λαμάρκ ότι φέτος ο υπουργός γεωργίας σας, ανήγγειλε περίλυπος την επιβολή του θανάτου της παραδοσιακής σας γεωργίας, από την πολυεθνική εταιρεία  Μοσάντο. Μήπως μοιάζει με τα περίφημα ‘ αναπτυξιακά’ μέτρα στην Ελλάδα που το μόνο που καταφέρνουν είναι η καταστροφή του εναπομείναντα φυσικού της πλούτου? Η άνοδος του εθνικισμού και η ξενοφοβία είναι οι επιπτώσεις της εισβολής του (αλλότριου για τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό) πουριτανικού μοντέλου των εκ δυσμάς συνανθρώπων.  Μην ξεχνάτε κ. Λαμάρκ ότι το πογκρόμ που εξαπέλυσε η κυβέρνηση σας εναντίον των τσιγγάνων  μοιάζει πολύ με τις ρατσιστικές επιθέσεις και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών στην  Ελλάδα .
 
Ελλάδα (επιγραμματικά)
 
Η Ελλάδα προέκυψε από τον παραλογισμό της δημιουργίας  των ‘εθνικών’ κρατών τα τελευταία 150-200 χρόνια. Από καταβολής της ζούσε όχι τόσο πολύ από τον εθνικό, αλλά από το δανεικό της πλούτο, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου κατέληγε στις τσέπες των εγχώριων αρπαχτικών. Πόλεμοι εθνικοί, βαλκανικοί, παγκόσμιοι, εμφύλιοι, αλλεπάλληλες χούντες, συνέδραμαν ώστε να μην έχει περάσει ακόμη από το στάδιο του ευνομούμενου (κατά την εσπερίαν) αστικού κράτους.
 
Ο μισός και παραπάνω πληθυσμός ζει στην Αθήνα (οποίος υδροκεφαλισμός) και η ύπαιθρος μαράζωσε στέλνοντας τα παιδιά της στα σκλαβοπάζαρα του μικροαστισμού της πρωτεύουσας. Όσοι έμειναν καταφεύγουν στην παραβατικότητα, στον αλκοολισμό και την αυτοκτονία (Αθήνα και Κρήτη κατέχουν τα πρωτεία στο τελευταίο).
 
Η απουσία οράματος- αφετηρίας συλλογικής κίνησης-  βρίσκεται πίσω απ’ όλα αυτά τα φαινόμενα σήψης. Το μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας, η βαριά βιομηχανία της, ήταν και είναι ο πολιτισμός. Κι αυτό, λόγω της  γεωγραφικής της θέσης. Μην ξεχνάτε ότι η Ελλάδα είναι το μοναδικό μέρος μεταξύ τριών ηπείρων (Ασία, Ευρώπη, Αφρική) και όπου συναντιούνται πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι, εκεί ανθίζουν οι πολιτισμοί.
 
Το μεγάλο αυτό πλεονέκτημα ( της μακραίωνης ιστορίας) σε συνδυασμό με τη φυσική ομορφιά και το ήπιο κλίμα της,κατάντησε μειονέκτημα. Λογικά η μικρή αυτή χώρα με τη μεγάλη ιστορία, τον ήλιο, τα βουνά και τις θάλασσες θα έπρεπε να είναι η Ελβετία του πνεύματος, μια μεγάλη απεμπορευματοποιημένη ζώνη γεμάτη σχολές ελληνικών, αραβικών σπουδών, μαθηματικών, αστρονομίας, λαογραφίας,  μουσικολογίας, καλών τεχνών κ.α. Αντ’ αυτού  έγινε μπανιέρα και κατάλυμα ντόπιων και ξένων τουριστών (μέθυσων ως επί το πλείστον) που αναπαράγουν τη μικροαστική μιζέρια τους  στην πιο επικίνδυνη μορφή της: αυτή των διακοπών.
 
Δεν υπάρχει μεγαλύτερο φαινόμενο πλάνης, εξαθλίωσης, στρουθοκαμηλισμού και άρνησης της ύπαρξης από το φαινόμενο του ανθρώπου που πάει διακοπές. Είναι ο άνθρωπος που αποδρά (κατά την προσφιλή έκφραση των ΜΜΕ), συνηγορώντας σιωπηλά στην καθημερινή χωρική και χρονική του φυλάκιση. Είναι το κοινωνικό ον (που έχει χάσει προσωρινά –ελπίζω- το δρόμο του ή δεν έχει βρει, η κοινότητα, την ιδιαίτερη κλίση του)  που αποφεύγει τη σύγκρουση με τις γερασμένες δομές υπό την επήρεια του ναρκωτικού των διακοπών και της οθόνης, που δε δρα, αλλά αντιδρά σπασμωδικά(π.χ. ακόμη και το κίνημα των αγανακτισμένων έδειξε τη γύμνια του με τον ερχομό του καλοκαιριού και τον διακοπών-τουλάχιστον γνωρίστηκαν κάποιοι άνθρωποι).
 
Το σημαντικό δεν είναι πού πας αλλά τι πας να κάνεις, ή μάλλον τι σ’ αρέσει και ποιους πας να βρεις για να το συνδημιουργήσεις. (Δεν καταφέρομαι πάλι εναντίον του συνειδητού περιηγητή που απολαμβάνει τη φυσική ομορφιά σα μια διαδικασία αναπόσπαστη από την εργασία και την αυτοεξέλιξη του).
 
Έλληνες καλλιτέχνες
 
Έλληνες καλλιτέχνες υπάρχουν, κ. Λαμάρκ, όπως και Έλληνες διανοητές και έχουν  φωνή, αλλά δε φτάνει σ΄εσάς (γι’ αυτό διατυπώνετε αυτή την εσφαλμένη θέση στο άρθρο σας, αν και αναγνωρίζω την καλή σας πρόθεση). Θα πάρω ως παράδειγμα αυτόν που νομίζω ότι ξέρω καλύτερα, δηλαδή τον εαυτό μου (στερούμαι μετριοφροσύνης, μετριοφροσύνη=κύριο χαρακτηριστικό της αλαζονείας των μετρίων).
 
Είμαι μέλος των ‘Χαϊνηδων’, μιας μουσικής ομάδας που συμπληρώνει 22 χρόνια πορείας στη δισκογραφία(κάποια έργα τους έχουν διασκευαστεί  εκτός από την Ελλάδα και σε άλλες χώρες-Ισπανία, Τουρκία) και με παραστάσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο. Η ομάδα μας δε συνδιαλέχτηκε ποτέ με καμιά εξουσία, τη συντηρεί μόνο η αγάπη του κόσμου και έχει από της ιδρύσεως της ισότητα μισθών και εισοδημάτων- ύψιστη κατ’ εμέ πολιτική δήλωση και στάση (όχι πως αποτελεί  αυτό από μόνο του απόδειξη καλλιτεχνικής ποιότητας).
 
Τα προτάγματα της κοινωνικής αυτοθέσμισης, αυτονομίας και αυτοοργάνωσης καθώς και τις ιδέες της απανάπτυξης, τα θίξαμε από τη δεκαετία του ’90 και τα τραγουδήσαμε  σε δίσκους και συναυλίες. Φέτος σε αντιδιαστολή με την περιρέουσα μιζέρια και ηττοπάθεια,  αντί να περικόψουμε μουσικούς και φιλοδοξίες (όπως έκανε η συντριπτική πλειοψηφία), συμπράξαμε με μέλη από δυο άλλες σημαντικές καλλιτεχνικές συλλογικότητες ( τη μουσική ομάδα ‘Mode Plagal’ και την ομάδα χορού και ακροβασίας ‘ κι όμως κινείται’), ανεβάζοντας μιαν απαιτητική παράσταση με τίτλο «Θεοί και Δαίμονες». Κανένας πολιτισμικός αξιωματούχος δεν ενδιαφέρθηκε (όπως πάντα), ενώ θα μπορούσε να αποτελέσει το συγκεκριμένο εγχείρημα, πολιτισμικό εξαγώγιμο προϊόν μιας χώρας που έχει οξύ πρόβλημα παραγωγικότητας.
 
Τουναντίον, ο επίσημος πολιτισμός σε αγαστή συνεργασία με τα ΜΜΕ ( κέντρα προπαγάνδας του life style), χαριεντίζεται με εξημερωμένους  μουσικόσαυρους, με ποπ εφήβους μικράς διάρκειας και ανώδυνους, ακίνδυνους τραγουδιστές-σουξεδοσυλλέκτες που λαϊκίζουν μηρυκάζοντας. Ο λαϊκισμός κάθε μορφής είναι επικίνδυνος, είναι το σκαλοπάτι για το φασισμό. Έχει κυριαρχήσει η κατηγορία τραγουδιστής-αστέρι-είδωλο, ενώ υπό κανονικές συνθήκες, το υποκείμενο θα έπρεπε να ντρέπεται γι’ αυτό.
 
Το να προβάλλεται κανείς έξω από κάποια συλλογικότητα δικαιολογείται , αν διαθέτει κάποια από τα εξής τέσσερα χαρακτηριστικά:  α) σοφία, β) τρέλα, γ)αναχώρηση και δ)κοινωνική εκτροπή συγκρουσιακού χαρακτήρα. Ακόμη και οι αριστερές νεολαίες, στα φεστιβάλ τους, καλούν (κάποιες φορές) τραγουδιστές- εργοδότες, υποστηριζόμενους από αξιολύπητες ομάδες σκλάβων μουσικών. Ότι γίνεται στο χώρο της μουσικής, γίνεται και στο χώρο του θεάτρου, του χορού, της ζωγραφικής κ.α.
 
Προβάλλονται και εξάγονται ασύλληπτες μετριότητες( που έχουν πελατειακή σχέση με τους ιθύνοντες), τη στιγμή που σημαντικά έργα σ΄ όλους τους τομείς πετιούνται στον  καιάδα της συγκάλυψης και της αδιαφορίας. (Μη θεωρηθεί ότι εκφράζω κανενός είδους προσωπικού παράπονου ή καλλιτεχνικού απωθημένου. Ίσα-ίσα ήμασταν από τους υπερβολικά τυχερούς που αγαπηθήκαμε από το πρώτο μας βήμα. Τι συμβαίνει όμως με τους τόσους άλλους σπουδαίους συγκαιρινούς και παλιότερους καλλιτέχνες που δεν είχαν την ίδια τύχη, την ίδια εύνοια των καιρών? Πως θα βοηθηθούν κάποιοι νεώτεροι ώστε να τολμήσουν τους πειραματισμούς τους, σ’ ένα περιβάλλον σαθρών αρχετύπων και καταιγισμού πληροφορίας;).
 
Κάλεσμα
 
Η απάντηση σ΄αυτή την παρακμή είναι η δημιουργία αυτοοργανωμένων κοινοτήτων (όλων των ειδών) με ισχυρή αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Καλώ τους ανθρώπους, της τέχνης, της επιστήμης, της διανόησης, να συμπαραταχθούμε δημιουργώντας  μια κοινότητα (ή κοινότητες)  συμμαθητείας, συνδημιουργίας και αυτοδιάθεσης των έργων μας. Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η αδιαφορία.
 
Γι αυτό προτείνω αδιαφορία απέναντι στην εξουσία. Δεν αναγνωρίζομε κανένα πολιτικό αξίωμα, καμιά κοινωνική ιεραρχία. Κρατούμε μόνο την απαραίτητη κοινωνική διακρισιμότητα για τους ανθρώπους που παρήγαγαν  έργο και το νοηματοδότησαν με τη στάση ζωής τους. Δεν αποφεύγομε τη σύγκρουση. Απλά μεταθέτομε τις ανώδυνες αψιμαχίες από  το δικό τους γήπεδο(π.χ. Βουλή), σε χαρούμενους αγώνες μέχρι θανάτου, αν εισβάλουν φορείς εξουσίας στο γήπεδο μας ,που δεν θα είναι άλλος  από το δημιουργικό μας ‘κήπο’.  Τοις τολμόσιν η τύχη ξύμφορος. Εξάλλου το δυϊκό ανάλογο του θανάτου δεν είναι η ζωή, αλλά η ζωή με αξιοπρέπεια.
 
Υ.Γ. Όποιος γνωρίζει επαρκώς την γαλλική και δε σκυλοβαριέται, ας το μεταφράσει τ΄ ανθρώπου. Ούτως ή άλλως, εγώ τα λέω τση πεθεράς να τα γροικά κι η νύφη.
 
Μετά τιμής,
Χαϊνης Δ.Αποστολάκης 4/4/12 

(πηγή : tvxs.gr)

 Λίγα λόγια για τον Δ. Αποστολάκη.

Ένα παιδί, με αδρά χαρακτηριστικά, στεκόταν ώρες ατέλειωτες και παρακολουθούσε από την πόρτα της αίθουσας Λ20 τις πρόβες της Θεατρικής Ομάδας Πανεπιστημίου Κρήτης. Το ότι κρυβόταν από συστολή, οφειλόταν σ’ ένα ντροπαλό χαρακτήρα που δεν τολμούσε να εκφραστεί σε απλό προφορικό λόγο, αλλά που ανέδιδε άρωμα μεγάλης καλλιτεχνικής φλέβας με το μαντολίνο και την λύρα. Η ιδιότυπη κρητική ρίμα, η μαντινάδα, του έδινε τις δυνατότητες που του στερούσε η φυσική του συστολή.

Τότε ο Δημήτρης Αποστολάκης, ο πρώτος από τους δυο Δημήτρηδες των Χαίνηδων – ο άλλος ήταν ο Ζαχαριουδάκης – τελείωνε τις πρώτες του μεταπτυχιακές σπουδές στην Αστροφυσική με τον αδικοχαμένο καθηγητή Ξανθόπουλο (γι αυτόν θα τα πούμε άλλη φορά), αλλά το μυαλό του ήδη πετούσε στους γαλαξίες της Τέχνης. Ιδρύει τους Χαίνηδες, ένα αυτοδιαχειριζόμενο μουσικό σχήμα που οι μουσικές του καταθέσεις άνοιξαν τους ορίζοντες της μέχρι τότε κλειστής τοπικής μουσικής. Άλλωστε το όνομα του σχήματος που προέρχεται από την Αραβική – τούρκικη λέξη «χαϊνης» που σημαίνει «αχάριστος, προδότης» και με τον όρο αυτό χαρακτηριζόταν οι Έλληνες που κατέφευγαν στα βουνά και δρούσαν ατομικά ή ομαδικά εναντίον των Τούρκων.

 Μετά από διάφορες εξελίξεις το μουσικό αυτό σχήμα εξακολουθεί να καθοδηγεί την εξέλιξη της παραδοσιακής κρητικής μουσικής. Ο Αποστολάκης, εκτός από συνθέτης γράφει και τους περισσότερους στίχους των τραγουδιών του. Τα υπόλοιπα τα αφηγείται ο ίδιος στο κείμενο που απαντά στον Λαμάρκ.

 Μανόλης Πουλής